Μία από τις σπουδαιότερες rock δημιουργίες που κυκλοφόρησε ποτέ από την ταλαιπωρημένη μουσικά Ελλάδα
Με την έκρηξη του progressive rock στη Μεγάλη Βρετανία, πολλά συγκροτήματα από την υπόλοιπη Ευρώπη έκαναν τα πρώτα τους βήματα στο χώρο. Οι ευπατρίδες Ντέμης Ρούσσος και Βαγγέλης Παπαθανασίου δημιουργούν το σπουδαίο συγκρότημα των Aphrodite's Child, αρνούμενοι πεισματικά να ενδώσουν στην ελληνική καλλιτεχνική πραγματικότητα των late 60 early 70s, μια πραγματικότητα άρρηκτα συνδεδεμένη με την αισθητική μιας χώρας στην πλέον σκοτεινή πολιτικά και κοινωνικά περίοδο της. Το 666 album θεωρείται ένα μνημείο του prog rock σήμερα, και αποτέλεσε εφαλτήριο για πολλά άλλα groups που ήθελαν να κάνουν τα ηλεκτρικά τους όνειρα πραγματικότητα, με το κυριότερο εκείνη την εποχή όνειρο να είναι φυσικά μια συναυλία στο σανίδι του θρυλικού "Κυττάρου".
Οι νεαροί τότε Αντώνης Τουρκογιώργης και Γιάννης Σπάθας, αφού εξασφάλισαν συμβόλαιο με την Polydor Records, πορεύτηκαν μαζί για αρκετά χρόνια γράφοντας με χρυσά γράμματα την ιστορία του πλέον σημαντικού ελληνικού rock group της δεκαετίας του 70, των θρυλικών Socrates Drank the Conium. Πολλά έχουν ακουστεί για την καριέρα που θα μπορούσε να κάνει αυτό το γκρουπ, αλλά εφόσον πολλοί από τους εμπλεκομένους δεν βρίσκονται πλέον εν ζωή, είναι καλό να δοθεί έμφαση στη μουσική την ίδια.
Ύστερα από δύο καλά έως πολύ καλά albums τα πράγματα σοβαρεύουν, οι Socrates (όπως είναι το νέο τους όνομα ύστερα από την αφαίρεση των λέξεων Drank the Conium) βρίσκονται στο δυναμικό της Vertigo (ελληνικό division της Mercury Records). Την ίδια περίοδο, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου αφήνει το Παρίσι που αποτελούσε επί έξι χρόνια τη βάση του, μετακομίζοντας στο Λονδίνο ώστε να χτίσει το νέο του studio. Η σύνθεση του επόμενου album Phos, συμπίπτει με την σπουδαία επιτυχία του Παπαθανασίου και του album Heaven and Hell. Η συνεργασία μοιάζει και είναι αναπόφευκτη. Ο Παπαθανασίου επιβλέπει τις ηχογραφήσεις του album, συμμετέχει στη σύνθεση, παίζει πλήκτρα για το σύνολο των τραγουδιών προσθέτοντας το κάτι (πολύ) παραπάνω που κάνει τον ήχο των Socrates πλέον ιδιαίτερα ξεχωριστό, τεχνικά άρτιο, συνθετικά αξεπέραστο, για τους ίδιους και γενικότερα.
Το Phos κυκλοφορεί τη μαγική για το rock χρονιά του 1976 και κάνει σπουδαία επιτυχία, τόσο στη μεταπολιτευτική Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Παραμένει μέχρι σήμερα το καλύτερο album των Socrates και ένα από τα top 3-4 ελληνικά albums με ξένο στίχο. Το συγκρότημα διακόπτει τις δραστηριότητες του επανερχόμενο τρία χρόνια αργότερα με νέο ήχο, αλλά αυτό αποτελεί μια άλλη ιστορία. Εν προκειμένω, το Phos παραμένει ένα καλλιτεχνικό highlight για την ελληνική μουσική, καθώς το απόγειο της συνεργασίας και χημείας των Σπάθα και Τουρκογιώργη (μαζί με τον drummer Γιώργο Τρανταλίδη) έμελλε να συνδυαστεί με την ουσιαστικότατη συμβολή ενός από τους μεγαλύτερους Έλληνες μουσικούς όλων των εποχών.
Η επανηχογράφηση του θρυλικού Starvation από τον πρώτο δίσκο τους, με την οποία ξεκινάει το Phos αποτελεί τρανό δείγμα του πως θα εξελισσόταν η συνεργασία του γκρουπ με τον Vangelis. Ο ήχος είναι απόκοσμος αλλά ταυτόχρονα τρομερά ελκυστικός, το ανατολίτικο στοιχείο περισσεύει, ενώ τα φωνητικά του Τουρκογιώργη κρίνονται παραπάνω από ικανοποιητικά, χωρίς να διεκδικούν ιδιαίτερες δάφνες πρωτοτυπίας ή extreme ποιότητας. Το βασικό riff του τραγουδιού παραμένει μέχρι σήμερα από τις πλέον χαρακτηριστικές στιγμές του ελληνικού πενταγράμμου. Το δε Queen of the Universe κινείται σε ακουστικά μονοπάτια, ακούγεται εξαιρετικά ευχάριστα με τις διάφορες αλλαγές ήχων και διάθεσης, καταδεικνύει δε την κλάση του Γιάννη Σπάθα σε όλο της το μεγαλείο.
Every Dream comes to an End σε σύνθεση που συνυπογράφει και ο Vangelis και που φυσικά παραπέμπει και στις προσωπικές του δουλειές, αλλά το ζουμί έρχεται στη συνέχεια. Τα The Bride και Killer που ακολουθούν χαρακτηρίζονται από έναν συγκλονιστικό Σπάθα, με σπουδαία κιθαριστική δουλειά σε riffs και solos, αποτελούν δε πολύ άνετα κάποια από τα highlights του album. Ο ήχος είναι πρωτότυπος, παρόλα αυτά αρκούντως hard για την εποχή, έχοντας και τις δεδομένες funk επιρροές από μουσικούς που δείχνουν να έχουν "μελετήσει την ύλη" του rock της εποχής. Οι ταχύτητες ξαναπέφτουν με το πανέμορφο A Day in Heaven ώστε να επανέλθουν με ένα ακόμα ανατολίτικο ροκ όργιο στο Time of Pain. Riffs και συνθέσεις που δεν έχουν να ζηλέψουν τίποτα από τα αντίστοιχα γκρουπς της εποχής, παραπέμποντας εύκολα σε σπουδαία prog rock δημιουργήματα των mid 70s.
Οι Socrates κρατάνε το καλύτερο για το τέλος στο (ίσως) καλύτερο τραγούδι της καριέρας τους. Το Mountains αποτελεί ένα παντοτινό διαμάντι της ελληνικής μουσικής, ένα mini prog όργιο με τον Σπάθα να αποδεικνύει γιατί συγκαταλέγεται στο top των Ελλήνων κιθαριστών και συνθετών και τον Τουρκογιώργη να επιδίδεται σε σπαρακτικά φωνητικά που ντύνουν με τέλειο τρόπο τη σπουδαία αυτή σύνθεση. Το Mountains είναι ένα αξεπέραστο και διαχρονικό τραγούδι, αδιαφιλονίκητο highlight του δίσκου, κορώνα στο κεφάλι του (πραγματικού) ελληνικού rock.
Κάποιοι θα πουν πως το Phos είναι απλά ένα εξαιρετικό album, κάποιοι άλλοι θα κάνουν σύγκριση με αντίστοιχα δημιουργήματα του εξωτερικού, εκεί όπου το Phos προφανώς και χάνει σε κάποια σημεία. 46 χρόνια αργότερα δεν έχει και ιδιαίτερη σημασία, καθώς έκτοτε η καριέρα και η υστεροφημία των δημιουργών του δίσκου έχουν πάρει και τερματίσει το δρόμο τους. Ο Αντώνης Τουρκογιώργης θεωρείται μέχρι σήμερα από τους αυθεντικότερους Έλληνες rockers, ο δε Γιάννης Σπάθας απολαμβάνει τη φήμη ενός εκ των σημαντικότερων, αν όχι του σημαντικότερου, ροκ κιθαριστών της γενιάς του. Το ότι μετά τη διάλυση των Socrates συνεργάστηκε με την (πραγματική) αφρόκρεμα των Ελλήνων μουσικών και καλλιτεχνών λέει πολλά από μόνο του. Δυστυχώς έφυγε από τη ζωή πριν από μερικά χρόνια αφήνοντας ένα δυσαναπλήρωτο κενό, με τον γιο του Nick Spathas να βαδίζει επάξια στα βήματα του.
Στον επίσης πρόσφατα αποθανόντα Βαγγέλη Παπαθανασίου, στεκόμαστε με περίσσεια ταπεινότητα μπροστά σε ένα έργο που τρομάζει, σε μια περσόνα larger than life, στον μόνο ίσως Έλληνα που έγινε παγκοσμίως γνωστός με το μικρό του όνομα.
Tracklist:
1. Starvation
2. Queen of the universe
3. Every dream comes to an end
4. The bride
5. Killer
6. A day in heaven
7. Time of pain
8. Mountains
