Από τους Velvet Underground στους Run-DMC
Του Φίλιππου Κόλλια
1. «The Velvet Underground & Nico» - Velvet Underground (Verve, 1967)
Η μπάντα δεν ήταν από τις εύκολες. Η Nico, αν ελκυστική μ’ έναν παράξενο τρόπο, δεν ήξερε να τραγουδάει - κι όμως η φωνή της σε στοίχειωνε. Οι Velvet Underground γεφύρωναν το χάσμα μεταξύ της υψηλής και της λαϊκής κουλτούρας: συνδύαζαν μια ηχητική απόλαυση που υπερέβαινε τα μουσικά είδη -τις συνθέσεις του Τζον Κέιλ- με την μπιτ ποίηση του Λου Ριντ. Οι Velvet Underground ήταν σέξι, επικίνδυνοι, «οριακοί»· το απόλυτο μητροπολιτικό ροκ συγκρότημα.
ΕΠΗΡΕΑΣΕ τους: David Bowie, Television, REM, Sonic Youth, Jesus and Mary Chain, Galaxie 500/Luna, Pavement, Mazzy Star, Yo La Tengo, Strokes.
2.«Fun House» - The Stooges (Elektra, 1970)
Οι Stooges θεωρούνται πρόδρομοι του πανκ ροκ κι αυτό το δεύτερο άλμπουμ τους είναι μια εκκωφαντική white riot. Ο μπασίστας Dave Alexander, ο ντράμερ Scott Asheton και ο κιθαρίστας Ron Asheton έβγαζαν ήχο γκαράζ - αλλά ο όρος δεν αρκούσε για να περιγράψει την ατμόσφαιρα του Fun House. Σ’ αυτό το άλμπουμ της μπάντας από το Μίσιγκαν συμμετείχε ο σαξοφωνίστας Steve Mackay (επίσης από το Μίσιγκαν), ενώ ο τραγουδιστής Iggy Stooge (αργότερα Pop) τα έδινε όλα στο “Loose” και έκανε το 7λεπτο “Dirt” να ακούγεται υπερβολικά σύντομο. Πριν από το Fun House, κάθε γκαράζ μπάντα ήθελε να είναι οι Yardbirds. Τρεις δεκαετίες αργότερα, το garage rock είναι το σπίτι που έχτισε ο Iggy.
ΕΠΗΡΕΑΣΕ τους: Ramones, Sex Pistols, Black Flag, White Stripes, Vines.
3. «Black Sabbath» - Black Sabbath (Warner Bros., 1970)
Όλοι γνωρίζουν για το αποτύπωμα των Black Sabbath στο μέταλ. Υπάρχουν μόνο οκτώ ή εννέα πραγματικά βαριά riffs στο σύμπαν, και ο κιθαρίστας των Sabbath, o Tony Iommi, επινόησε τουλάχιστον τρία από δαύτα. Αλλά η επιρροή των Black Sabbath εκτείνεται πολύ πέρα από τη βάναυση απλότητα των χορδών τους: αυτό το άλμπουμ, που κυκλοφόρησε Παρασκευή και 13, είναι ουσιαστικά το πρώτο stoner-rock και σίγουρα το πρώτο goth. Ο Lester Bangs το έθαψε το Rolling Stone, αλλά η κακή κριτική δεν φρέναρε την επιτυχία του.
ΕΠΗΡΕΑΣΕ τους: Van Halen, Ministry, The Sisters of Mercy, Metallica, Alice in Chains, Soundgarden, Nirvana, Queens of the Stone Age, Cypress Hill, Spinal Tap.
4. «What's Going On» - Marvin Gaye (Motown, 1971)
Μέχρι την αυγή της δεκαετίας του 1970, ο Marvin Gaye είχε ήδη σημειώσει αμέτρητες επιτυχίες για τη Motown, συμπεριλαμβανομένου του “I Heard It Through the Grapevine", ένα τεράστιο χιτ του 1968. Αλλά μαζί με τον επικεφαλής της δισκογραφικής, τον Berry Gordy, είχε στο μυαλό του έναν κύκλο τραγουδιών για την ταραγμένη εποχή του πολέμου στο Βιετνάμ. Φιλόδοξο τόσο σε μορφή όσο και σε περιεχόμενο, το What's Going On, εκτός ότι εξύψωσε ακόμα περισσότερο τη σόουλ, παραμένει άλμπουμ αναφοράς για τους καλλιτέχνες του χιπ χοπ και του R&B. Όλα τα κομμάτια, από το ομώνυμο μέχρι το “Ιnner City Blues”, έγιναν χιτ και η περίπλοκη ενορχήστρωσή τους θεωρείται σήμερα κλασική. Το άλμπουμ οφείλει την επιδραστικότητά του, εκτός από τον ίδιον τον Gaye, στους Earl Van Dyke (πιάνο) Joe Messina και Robert White (κιθάρες), James Jamerson (μπάσο).
ΕΠΗΡΕΑΣΕ: τους Earth Wind & Fire, D'Angelo, Erykah Badu, OutKast, Common.
5. «Autobahn» - Kraftwerk (Philips/Vertigo, 1974)
Καλοντυμένοι Γερμανοί, με κλασική μουσική παιδεία, οι Kraftwerk δεν μπορούσαν να γίνουν ρομπότ (“We are the robots!”), αλλά η κομψή, συνθετική «ρόμποτ ποπ» άλλαξε σχεδόν τα πάντα. Πριν από τους Kraftwerk, το ροκ δεν αναδείκνυε την τεχνολογία, ούτε αναρωτιόταν για την ικανότητά της να απελευθερώνει και ταυτοχρόνως να αποξενώνει. Κάθε φορά που ένας σύγχρονος μουσικός κάνει τον φορητό υπολογιστή του να κλαίει με συνθετικά δάκρυα, ακούμε την ηχώ αυτού του άλμπουμ.
ΕΠΗΡΕΑΣΕ: τους Devo, Cars, Human League, Depeche Mode, Nine Inch Nails, Afrika Bambaataa, 2 Live Crew, Chemical Brothers, Daft Punk, Radiohead.
6. «Ramones» - The Ramones (Sire, 1976)
Ακούγοντας το “Blitzkrieg Bop”, το πρώτο κομμάτι στο πρώτο άλμπουμ των Ramones, είναι σαν να βλέπεις το άτομο να διασπάται. Με ένα αστραπιαίο riff, τα παιδιά από το Κουίνς της Νέας Υόρκης έσωσαν το ροκ από τον εαυτό του και το πανκ ροκ από την επιτήδευση των γκαλερί τέχνης. Αλλά αυτό που κάνει πραγματικά υπέροχο αυτόν τον δίσκο είναι ότι οι Ramones πίστευαν πραγματικά ότι έγραφαν ποπ τραγούδια, βασισμένα στις επιτυχίες του ραδιοφώνου AM που αγαπούσαν ειλικρινά. Δεν είχαν την υπομονή να μάθουν περισσότερες από τρεις συγχορδίες και ίσως αυτός είναι ένας από τους λόγους που τα κομμάτια του άλμπουμ έγιναν covers ξανά και ξανά. Oι Ramones οικειοποιήθηκαν το πανκ με το “Judy is a Punk” και το “I Want to Be Your Boyfriend”.
ΕΠΗΡΕΑΣΕ: τους Clash, Sex Pistols, Buzzcocks, BlackFlag, Green Day, Eddie Vedder, Sum 41, Donnas.
7. «Queens of Noise» - Runaways (Mercury, 1977)
Αναμφισβήτητα υπάρχουν καλύτερα άλμπουμ από το “Queens of Noise”. Αλλά η επιρροή του είναι εξίσου αναμφισβήτητη: οι Runaways δεν ήταν το πρώτο γυναικείο ροκ συγκρότημα, ήταν όμως το πρώτο «τέτοιο» γυναικείο ροκ συγκρότημα. Ξεκίνησαν ως όραμα και δημιούργημα του μεγάλου Kim Fowley, αλλά στη συνέχεια μεταμορφώθηκαν και σε κάτι πιο αυθεντικό. Δύο από τις Runaways έγιναν εμβληματικές μορφές· στο είδος της η καθεμιά· στο πανκ η Joan Jett και στο μέταλ η Lita Ford.
ΕΠΗΡΕΑΣΕ: τις Go-Go’s, Pat Benatar, Bangles, L7, Bikini Kill, Hole, Veruca Salt, Sleater-Kinney, the Donnas, Kittie.
8. «Unknown Pleasures» - Joy Division (Factory, 1979)
Η έκρηξη του post punk ξεκίνησε εδώ - και δεν σταμάτησε ποτέ. Εμπνευσμένοι από τους βιομηχανικούς ρυθμούς της γενέτειράς τους, του Μάντσεστερ, οι Joy Division -ο μπασίστας Peter Hook, ο τραγουδιστής Ian Curtis- έκαναν η μουσική ακούγεται τόσο παγωμένη και κρυστάλλινη ώστε ξέραμε ότι θα σβήσει με το πρώτο φως της αυγής (“New Dawn Fades”). Δεν κυκλοφόρησε κανένα σινγκλ από τον δίσκο. To “She’s Lost Control” βγήκε λίγες εβδομάδες μετά τον θάνατο του Ian Curtis, το 1980, ως 7ιντσο μαζί με το “Atmosphere”. Το ο Unknown Pleasures δεν μπήκε στα βρετανικά album charts παρά μόνο μετά τον θάνατο του Curtis, φτάνοντας στην 71η θέση, αλλά ανέβηκε στην κορυφή στα indie και υμνήθηκε από την κριτική. O Robert Christgau το βαθμολόγησε με Α-, ενώ το 2007 το ΝΜΕ το χαρακτήρισε «έναν από τους καλύτερους δίκους που έχουν γίνει ποτέ, αρκετά δυνατός ώστε να σε ισοπεδώνει εδώ και 28 χρόνια».
ΕΠΗΡΕΑΣE: τους Smiths, Cure, REM, Interpol.
9 «Damaged» - Black Flag (SST, 1981)
Αυτοί οι αλήτες της ειδυλλιακής περιοχής Hermosa Beach της Καλιφόρνια συνέβαλαν στη γέννηση της αμερικανικής σκηνής hardcore. Το Damaged ήταν ένα ροκ αριστούργημα, αστείο και άγριο, αυτοσαρκαστικό και ανατρεπτικό. Από την εικόνα του εξωφύλλου -την οποία πολλοί παρεξήγησαν χαρακτηρίζοντάς τη «φασιστική»- μέχρι τους στίχους που σατιρίζουν την τηλεόραση, την αστυνομία και την κατάθλιψη των προαστίων, το Damaged έγινε το σημείο αναφοράς για τη συνειδητοποίηση της προαστιακής αποξένωσης. Σύντομα, συγκροτήματα που προσλάμβαναν με τον ίδιο τρόπο την αμερικανική πραγματικότητα εμφανίστηκαν από τη μια ακτή στην άλλη. Aπό το άλμπουμ ξεχώρισαν το “Rise Above”, το “Spray Paint The Walls”, το “Life Of Pain”, το “What I See”.
ΕΠΗΡΕΑΣΕ: τους Meat Puppets, Nirvana, Bad Religion, Offspring, Blink-182, Pennywise, Queens of the Stone Age.
10. «Run-DMC» - Run-DMC (Profile, 1984)
Πολύ προτού ξεσκονίσουν τους Aerosmith και δώσουν ένταση στο ραπ μέταλ, οι Run-DMC έβγαλαν αυτό το ραπ άλμπουμ που συνέδεε τη ντίσκο με το χιπ-χοπ. Ο Stephen Thomas Erlewine, ο εκδότης του περιοδικού All Music, έγραφε: «Οι Run-DMC είναι υπεύθυνοι περισσότερο από κάθε άλλο γκρουπ χιπ χοπ για τον ήχο και το στιλ του χιπ χοπ.» Αισθητικά, οι Run-DMC άλλαξαν τη σκηνική παρουσία των ράπερ: οι ράπερ της παλιάς σχολής εμφανίζονταν στη σκηνή με πολύχρωμα κοστούμια, με τη συνοδεία πολυμελούς ορχήστρας και με πολλούς τραγουδιστές, ενώ, οι Run-DMC τοποθετούσαν στο προσκήνιο τον Run και τον DMC, με τον Jam Master Jay στο παρασκήνιο. Αυτό το άλμπουμ πούλησε εκατομμύρια αντίτυπα και έγινε χρυσό ενώ η μπάντα βραβεύτηκε με Grammy.
ΕΠΗΡΕΑΣΕ: τους Beastie Boys, Public Enemy, Limp Bizkit,Wu-Tang Clan, Nas, NWA, Faith no More, Rage Against the Machine, οι Korn, Sublime, Limp Bizkit, Linkin Park και οι Red Hot Chili Peppers.
11. «Straight Outta Compton» - NWA (Ruthless/Priority, 1988)
Προτού οι διαμάχες μεταξύ των μελών και η αποχώρηση του Ice Cube εξαντλήσουν τη δύναμή τους, οι NWA ήταν ένα από τα μεγαλύτερα συγκροτήματα στο είδος τους: επιθετικοί ράπερ που ορμάνε στον κόσμο από το Κόμπτον της Καλιφόρνια. Αλλά ακόμα κι αν το αίμα στα χέρια τους ήταν κέτσαπ, η οργή ήταν αυθεντική, Το συγκρότημα N.W.A. (συντομογραφία για Niggaz Wit Attitudes) καλλιέργησε την gangsta rap με ακραίους στίχους που κατηγορήθηκαν για μισογυνισμό, αντισημιτισμό, εξύμνηση της χρήσης ναρκωτικών και της εγκληματικότητας. Αν και το συγκρότημα αποκλείστηκε από πολλούς αμερικανικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς, πούλησε πάνω από 10 εκατομμύρια άλμπουμ μόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες πλασάροντας πολιτικοποίηση και συνθήματος κατά του αστυνομικού συστήματος. Με την αρχική σύνθεση του 1987 -Arabian Prince, Dr. Dre, Eazy-E και Ice Cube- κυκλοφόρησαν το πρώτο τους άλμπουμ και ο Arabian Prince έφυγε λίγο μετά την κυκλοφορία του Straight Outta Compton το 1988, με τον Ice Cube να ακολουθεί τον Δεκέμβριο του 1989. Οι Eazy -E, Ice Cube, MC Ren και Dr. Dre θα έγιναν σόλο πλατινένιοι στη δεκαετία του 1990.
ΕΠΗΡΕΑΣΕ: τους Snoop Dog, Tupak Sakur, Master P, Eminem, Ζωντανοί Νεκροί
12. «Energy» - Operation Ivy (Lookout!, 1989)
Μπορεί να μην ήταν ποτέ πρώτο όνομα, αλλά για πολλές από τις μπάντες που αγαπάμε, οι Operation Ivy σήμαιναν όσα και οι Ramones. Αυτοί οι άκρως πολιτικοποιημένοι πανκ από το Μπέρκλεϋ άκουγαν ska (τους Βρετανούς Specials και τους Selecter) όπως οι Clash άκουγαν ρέγκε. Και χρησιμοποίησαν τη μουσική για παρόμοιους σκοπούς: ως θεματική έμπνευση και ως ηχητικό καύσιμο. Μετά το Energy που ο Adam Bregman χαρακτήρισε «ανυπέρβλητο» η μπάντα διαλύθηκε: ο κιθαρίστας Tim “Lint” Armstrong και ο μπασίστας Matt Freeman σχημάτισαν τους Rancid. Σε μια αναδρομική κριτική, ο Adam Bregman της AllMusic απένειμε στο Energy 4 στα 5 αστέρια χαρακτηρίζοντάς το ένα από τα καλύτερα άλμπουμ του ska punk. Το 2006, το Energy κατατάχθηκε ως το πανκ άλμπουμ με την υψηλότερη βαθμολογία του 1989 και το 6ο με την υψηλότερη βαθμολογία στο Sputnikmusic. Το BuzzFeed συμπεριέλαβε επίσης το άλμπουμ στο νούμερο 12 στη λίστα τους με τα «36 ποπ πανκ άλμπουμ που πρέπει να ακούσεις προτού πεθάνεις». Πολλοί καλλιτέχνες έχουν διασκευάσει κομμάτια από το Energy (Goldfinger, Hollywood Undead, Green Day). Το αμερικανικό πανκ ροκ συγκρότημα Energy πήρε το όνομά του από αυτό το άλμπουμ.
ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ: Green Day, No Doubt, Sublime, 311, Rage Against the Machine, Blink-182.
13. «No Depression» - Uncle Tupelo (Rockville, 1990)
Οι Uncle Tupelo βασίστηκαν στην ιδέα ότι το πανκ ροκ ήταν λαϊκή μουσική όπως εκείνη του Merle Haggard. Το να δουλεύεις νυχτερινή βάρδια στο σούπερ μάρκετ ήταν σαν να δουλεύεις στο εργοστάσιο: τα θέματα των Uncle Tupelo αφορούσαν τη ζωή των φτωχών Αμερικανών, την εφηβεία, την κατάθλιψη. Αλλά βασίζονταν στην παράδοση της κάντρι της οικογένειας Carter και των Wilco. Ο Robert Christgau είχε επικρίνει το άλμπουμ, αλλά από τότε έχει αναδειχτεί σε ένα από τα πιο επιδραστικά της εναλλακτικής κάντρι: μάλιστα, ένα περιοδικό αφιερωμένο στο είδος ονομάστηκε No Depression. Το 1999, το Spin το κατέλταξε στην 63η των 90 καλύτερων άλμπουμ της δεκαετίας του 1990.
ΕΠΗΡΕΑΣAN: τους Whiskytown/Ryan Adams, Palace Brothers, Drive-By Truckers
14. «Rage Against The Machine» - Rage Against The Machine (Epic, 1992)
Οι Rage Against The Machine δεν επινόησαν το ραπ ροκ - αυτό το έκαναν οι Run-DMC- ήταν όμως το πρώτο ραπ ροκ συγκρότημα που ροκάρισε τόσο ανελέητα. Στο ομότιτλο ντεμπούτο τους, τα riffs θύμιζαν τους Zeppelin κι έτσι κάπως γεννήθηκε η agit-rap: ένα υπόείδος χωρίς πραγματική μελωδία, αλλά με ένταση και ενέργεια που ραγίζει το κρανίο. Το “Rage Against The Machine”, έγινε τρεις φορές πλατινένιο, χάρη στην συχνή αναμετάδοση του “Killing In The Name” από τους ραδιοφωνικούς σταθμούς. Η έκδοση του τραγουδιού στις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν περίπου 1 λεπτό μικρότερη του κανονικού, λόγω της αφαίρεσης της λέξης fuck, που επαναλαμβανόταν συνολικά 17 φορές. Μέχρι το 2000, οπότε και διαλύθηκαν, οι Rage Against the Machine υπήρξαν από τα πιο διάσημα πολιτικοποιημένα συγκροτήματα όλων των εποχών.
ΕΠΗΡΕΑΣAN: τους Korn, Limp Bizkit, Deftones, POD, Kid Rock, At the Drive-In
15. «Diary» - Sunny Day Real Estate (Sub Pop, 1994)
Η μείξη του Emo με κιθάρες πανκ ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1980, όταν οι Embrace και οι Rites of Spring αντάλλαξαν την σκληροπυρηνική σκληρότητα με την ενδοσκόπηση και τους πιο αργούς ρυθμούς. Αλλά αν ακούτε Εmo σήμερα, ακούτε μάλλον τις μπάντες που έχουν επηρεαστεί από τους Sunny Day Real Estate. Το Diary ήταν το ντεμπούτο της τετράδας από το Σιάτλ, όταν στην πόλη άνθιζε το indie-rock. Όλα τα κομμάτια οφείλονταν στους Jeremy Enigk και Dan Hoerner, με δύο από αυτά -το “Seven” και το “In Circles”-κυκλοφόρησαν και σε σίνγκλ. Το περιοδικό Pop Matters εκθείαζε το άλμπουμ, αλλά το Q και το Rolling Stone ήταν πιο επιφυλακτικά. Οι Sunny Day Real Estate, μαζί με τους Jawbreaker, εισήγαγαν στο Εmo στοιχεία από διαφορετικά μουσικά ρεύματα της δεκαετίας του 1990 μπολιάζοντας το grunge με πικρό ρομαντισμό.
ΕΠΗΡΕΑΣΑΝ: τους Modest Mouse, Promise Ring, Get Up Kids, Jimmy Eat World, Dashboard Confessional, Cursive.
