ΕΙΣ ΤΟ ΕΠΙΝΕΙΟΝ
Νέος, είκοσι οκτώ ετών, με πλοίον τήνιον
έφθασε εις τούτο το συριακόν επίνειον
ο Έμης, με την πρόθεσι να μάθει μυροπώλης.
Όμως αρρώστησε εις τον πλουν. Και μόλις
απεβιβάσθη, πέθανε. Η ταφή του, πτωχοτάτη,
έγιν’ εδώ. Ολίγες ώρες πριν πεθάνει, κάτι
ψιθύρισε για «οικίαν», για «πολύ γέροντας γονείς».
Μα ποιοι ήσαν τούτοι δεν εγνώριζε κανείς,
μήτε ποια η πατρίς του μες στο μέγα πανελλήνιον.
Καλλίτερα. Γιατί έτσι ενώ
κείται νεκρός σ’ αυτό το επίνειον,
θα τον ελπίζουν πάντα οι γονείς του ζωντανό.
Το ποίημα γράφτηκε το 1918 και ο τίτλος, το επίνειο, σημαίνει την πόλη με λιμάνι που συνήθως εξυπηρετεί μια μεγαλύτερη πόλη. Εδώ επιλέγει ο ποιητής να τοποθετήσει μια μικρή ιστορία για την ξενιτιά και τον θάνατο. Έχουμε να κάνουμε μ’ έναν νέο 28 ετών, τον Έμη, ο οποίος πήρε το δρόμο για τα ξένα, με τέρμα τη Συρία, προκειμένου να γίνει μυροπώλης. Η αφετηρία του μας είναι άγνωστη παρά τις διάφορες πληροφορίες που μας δίνονται σχετικά με την ταυτότητα του ήρωα. Είναι, λοιπόν, ξεκάθαρο πως δεν πρόκειται για ένα ταξίδι ανάπαυλας και απόλαυσης αλλά για ένα ταξίδι ξεριζωμού και εργατιάς, χωρίς γυρισμό, καθώς ο νέος αρρωσταίνει στο πλοίο και πεθαίνει με την άφιξή του.
Χαρακτηριστικές είναι, λίγο πριν τον θάνατό του, οι αναφορές στο σπίτι και στην οικογένειά του, αξίες θεμελιώδεις και καθοριστικές για τον κάθε άνθρωπο, που αποτελούν εστία σιγουριάς και ασφάλειας στη ζωή. Φαίνεται να εστιάζει συγκεκριμένα στη μεγάλη ηλικία των γονιών του, οι οποίοι πιθανόν να μην μπορούσαν να αντέξουν τον χαμό του ή να χρειάζονταν τη βοήθειά του.
Στο ποίημα ο Καβάφης τονίζει την οικουμενική σημασία του θανάτου ενός ανθρώπου ανώνυμου και άγνωστου “μες στο μέγα πανελλήνιον”, όπως και τη μνήμη και τη μάταιη ελπίδα των γονιών του που δεν γνωρίζουν και πιθανόν δεν θα μάθουν τίποτα για τον θάνατο του παιδιού τους. Μην ξεχνάμε πως ήταν μια εποχή που τα νέα έφταναν δύσκολα στον προορισμό τους ή μπορεί και να μην έφταναν ποτέ. Η ελπίδα όμως πάντα αποκαθιστά τις όποιες δυσκολίες και δρα ανακουφιστικά μέσα στην άγνοια της πραγματικότητας, κάνοντας την καθημερινότητα υποφερτή.
Σοφία Τατίδου – Φιλόλογος
Πηγή: philologikitheorisi.blogspot.com
