Χοληστερίνη και τριγλυκερίδια: Ποια είναι τα όρια – Υπολογισμός και ποιες τροφές την ανεβάζουν

Η χοληστερίνη υπολογίζεται σε χιλιοστόγραμμα (mg) χοληστερόλης για κάθε δεκατόλιτρο (dL) αίματος. Ένα αποτέλεσμα κάτω από 200 mg/dL (5,2 mmol/L) είναι ιδανικό. Ένα επίπεδο κάπου μεταξύ 200-239 mg/dL (5,2-6,2 mmol/L) βρίσκεται οριακά κάτω από το νούμερο υψηλού κινδύνου. Σε αυτή την περίπτωση, ο γιατρός σας μπορεί να σας συστήσει ένα διαιτητικό πλάνο με χαμηλή χοληστερόλη. Μια τιμή πάνω από 240 mg/dL (6,3 mmol/L) είναι το όριο υψηλού κινδύνου.

Τα άτομα που έχουν τόσο υψηλή χοληστερίνη έχουν συνήθως διπλάσιο κίνδυνο καρδιαγγειακών ασθενειών σε σύγκριση με τους ανθρώπους που έχουν φυσιολογική χοληστερίνη.

Χοληστερίνη: Τιμές HDL (καλής) χοληστερόλης

Η υψηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών (High Density Lipoprotein - HDL) χοληστερόλη, η οποία είναι γνωστή και ως “καλή” χοληστερόλη, βοηθά στη διατήρηση της καλής υγείας των αιμοφόρων αγγείων, που μένουν πιο καθαρά. Αυτό που κάνει, επί της ουσίας, είναι να καταστρέφει την χαμηλής πυκνότητας λιποπρωτεϊνών (Low Density Lipoprotein - LDL) χοληστερόλη, ή “κακή χοληστερόλη”. Η HDL χοληστερόλη βοηθάει το αίμα να κυκλοφορεί χωρίς “εμπόδια” στα αγγεία. Γι' αυτόν το λόγο είναι καλό να έχετε καλό επίπεδο HDL και χαμηλό επίπεδο LDL χοληστερόλης.

• Στην HDL, μια τιμή κάτω 40 mg/dL (1 mmol/L) για τους άνδρες και 50 mg/dL(1,3 mmol/L) για τις γυναίκες είναι χαμηλή. Αυτό αυξάνει τον κίνδυνο καρδιαγγειακών προβλημάτων.
• Μια κανονική τιμή HDL χοληστερόλης είναι μεταξύ 40-49 mg/dL (1-1,3 mmol/L) για τους άνδρες. Όσον αφορά τις γυναίκες, είναι μεταξύ 50-59 mg/dL (1,3-1,5 mmol/L).
• Όταν το επίπεδο αυτό είναι υψηλότερο από 60 mg/dL (1,6 mmol/L), τότε έχετε και αυξημένη άμυνα έναντι της στεφανιαίας νόσου.

Χοληστερίνη: Τιμές LDL (κακής) χοληστερόλης

Η LDL, ή “κακή”, χοληστερόλη συσσωρεύεται στα αγγεία, όταν κυκλοφορεί στο αίμα σε υψηλές συγκεντρώσεις. Το αποτέλεσμα είναι η μείωση της κυκλοφορίας του αίματος και η ταυτόχρονη αύξηση του κινδύνου καρδιαγγειακών ασθενειών και εγκεφαλικού επεισοδίου. Επομένως, το επίπεδο της LDL χοληστερόλης αποτελεί σημαντικό δείκτη κινδύνου καρδιακής ανακοπής (έμφραγμα).

• Στην LDL χοληστερόλη, λοιπόν, μια τιμή κάτω από 100 mg/dL (2,6 mmol/L) είναι η ιδανική.
• Η τιμή μεταξύ 100-129 mg/dL (2,6 και 3,3 mmol/L) είναι κοντά στο ιδανικό, ενώ μεταξύ 130-159 mg/dL (3,4 και 4,1 mmol/L) είναι οριακά αυξημένη.
• Μεταξύ 160-189 mg/dL (4,1 και 4,9 mmol/L) είναι αυξημένη.
• Όταν ξεπερνάει τα 190 mg/dL (4,9 mmol/L) είναι πολύ υψηλή. Συνιστάται η LDL χοληστερόλη να είναι κάτω από 70 mg/dL (1,8 mmol/L).

Χοληστερίνη: Τιμές για τα τριγλυκερίδια

Τα τριγλυκερίδια είναι ένα είδος λίπους που προέρχεται από ό,τι τρώτε. Εκείνες οι θερμίδες που το σώμα δεν τις χρειάζεται άμεσα τις μετατρέπει σε τριγλυκερίδια. Μετά από αυτό, το σώμα επίσης αποθηκεύει θερμίδες και με την μορφή λίπους. Τα επίπεδα των τριγλυκεριδίων συχνά είναι αυξημένα σε άτομα που είναι παχύσαρκα. Το ίδιο ισχύει, επίσης, με τα άτομα που δεν ασκούνται επαρκώς, ή/και ακολουθούν ένα πρόγραμμα διατροφής που είναι εξαιρετικά φορτωμένο με υδατάνθρακες. Οι καπνιστές και οι πότες έχουν επίσης μεγαλύτερο πρόβλημα.

• Το ιδανικό επίπεδο των τριγλυκεριδίων είναι κάτω από 150 mg/dL (1,7 mmol/L).
• Το άνω όριο είναι μεταξύ 150-199 mg/dL (1,7-2,2 mmol/L).
• Όταν τα τριγλυκερίδια φτάνουν σε επίπεδα 200-499 mg/dL (2,3-5,6 mmol/L) θεωρούνται αυξημένα.
• Αν ξεπεράσουν τα 500 mg/dL (5,7 mmol/L) είναι πολύ αυξημένα.

Ενδεικτικά γραφήματα με τα όρια για: Συνολική χοληστερίνη, LDL χοληστερόλη, HDL χοληστερόλη και Τριγλυκερίδια

Υπολογισμός συνολικής χοληστερίνης

Ο βασικός τύπος είναι ο ακόλουθος:

Συνολική χοληστερίνη = HDL χοληστερίνη + LDL χοληστερίνη + (Τριγλυκερίδια x 0,2)

Μετάφραση/απόδοση από Iatropedia με πληροφορίες από τοhttps://www.cholesterolmenu.com

Τροφές που ανεβάζουν τη χοληστερόλη

Η χοληστερόλη είναι μια λιπαρή ουσία, η οποία είναι απαραίτητη για την λειτουργία του οργανισμού μας καθώς συμμετέχει στο σχηματισμό των κυτταρικών μεμβρανών αλλά και στην παραγωγή ορμονών.

Η χοληστερόλη του αίματός μας προέρχεται από τη χοληστερόλη που συνθέτει ο οργανισμός μας και από τη χοληστερόλη των τροφών (διαιτητική). Όμως όταν οι τιμές της χοληστερόλης στο αίμα μας είναι πάνω από τα φυσιολογικά επίπεδα, τότε το λίπος αποτίθεται στο τοίχωματων αρτηριών με δυσάρεστα αποτελέσματα για την λειτουργία του καρδιαγγειακού συστήματος.

Η χοληστερόλη δεν διαλύεται στο αίμα και για αυτό το λόγο χρειάζεται μεταφορείς για τη ̈μετακίνηση ̈ της στο αίμα. Αυτοί οι μεταφορείς ονομάζονται HDL και LDL χοληστερόλη. Η LDL λέγεται αλλιώς και «κακή χοληστερόλη» γιατί βοηθάει στη μεταφορά της χοληστερόλης από το ήπαρ στους ιστούς και συμβάλλει στην αθηροσκλήρωση. Η HDL είναι η αποκαλούμενη «καλή χοληστερόλη» γιατί απομακρύνει τη χοληστερόλη από τις αρτηρίες και την οδηγεί στο ήπαρ, γι’ αυτό το λόγο πρέπει να διατηρείται σε υψηλά επίπεδα.

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα όπως η κληρονομικότητα, η ηλικία , το φύλο, οι διατροφικές συνήθειες, το κάπνισμα και η άσκηση.

Όσον αφορά τη διατροφή, η υιοθέτηση δυτικού τύπου διαιτητικών συνηθειών είναι συχνή αίτια της εμφάνισης αυξημένων τιμών χοληστερόλης. Επειδή γενικότερα υπάρχουν διάφορες παρερμηνεύσεις πρέπει να διευκρινίσουμε μια κατάσταση. Πολλοί νομίζουν ότι η διαιτητική χοληστερόλη (π.χ. θαλασσινά) αυξάνουν τα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα.

Πράγματι, η διαιτητική χοληστερόλη έχει μια μικρή επίδραση στα επίπεδα της χοληστερόλης στο αίμα στους περισσότερους ανθρώπους. Όμως τα κορεσμένα λίπη και τα trans λιπαρά οξέα είναι οι κύριοι «ένοχοι» για την αύξηση της χοληστερόλης στο αίμα και όχι η διαιτητική χοληστερόλη.

Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα ονομάζονται αλλιώς κι ως ̈κακά ̈ λιπαρά οξέα. Τα κορεσμένα λιπαρά οξέα είναι κυρίως ζωικής προέλευσης βρίσκονται στο λίπος του κρέατος, στη πέτσα των πουλερικών, στα πλήρη γαλακτοκομικά προϊόντα, στα παχιά τυριά, στη μαγιονέζα, στην κρέμα γάλακτος, στο βούτυρο, το λαρδί, το μπέικον, στα λουκάνικα, στα αλλαντικά και σε ένα μεγάλο αριθμό επεξεργασμένων τροφίμων. Κορεσμένα λιπαρά υπάρχουν επίσης σε προϊόντα ζαχαροπλαστικής, καθώς και σε πολλά φαγητά από ταχυφαγεία.

Τα trans λιπαρά οξέα είναι λιπαρά που έχουν υποστεί τη βιομηχανική διεργασία της υδρογόνωσης, για να είναι ανθεκτικά στην οξείδωση και να έχουν στερεά μορφή. Τα trans λιπαρά οξέα όχι μόνο ανεβάζουν την ολική και την ̈κακή ̈ χοληστερόλη αλλά κατεβάζουν και την ̈καλή ̈ χοληστερόλη.

Τα trans λιπαρά περιέχονται σε γαριδάκια, πατατάκια, κάποια μπισκότα, σε αρτοσκευάσματα τύπου κρουασάν, σε έτοιμες ζύμες και σφολιάτες, σε τηγανιτές πατάτες γενικά σε πολλά τυποποιημένα σνακ καθώς επίσης και στις σκληρές μαργαρίνες αλλά και σε διάφορες έτοιμες σάλτσες.

Για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε τον οργανισμό μας να ρυθμίσει τα επίπεδα της χοληστερόλης, μέσω της τροφής, θα πρέπει να μειώσουμε την κατανάλωση των κορεσμένων και trans λιπαρών οξέων και να αντικαταστήσουμε τα κορεσμένα λιπαρά οξέα από μονοακόρεστα και πολυακόρεστα λιπαρά οξέα. Τα ακόρεστα λιπαρά οξέα οδηγούν σε μείωση των επιπέδων της ολικής και της κακής χοληστερόλης. Μονο ακόρεστα λιπαρά οξέα βρίσκονται στο ελαιόλαδο, το κραμβέλαιο και το αβοκάντο. Πολυακόρεστα λιπαρά οξέα υπάρχουν στα λιπαρά ψάρια (σαρδέλες, σολομό, σκουμπρί), στις μαργαρίνες και στους ξηρούς καρπούς (καρύδια).

Η τήρηση μιας ισορροπημένης διατροφής με μια ποικιλία τροφίμων, η κατανάλωση 5 μερίδων φρούτων και λαχανικών, η επίτευξη ενός κατάλληλου σωματικού βάρους, η αύξηση της φυσικής δραστηριότητας και η διακοπή του καπνίσματος θα σας βοηθήσουν στη ρύθμιση των επιπέδων της χοληστερόλης σας.

Σταματάκη Αστερία, Msc Μsc στην Κλινική διατροφή διαιτολόγος ‐ διατροφολόγος

Πηγή: Onmed.gr