«ΚΑΤΕΒΑΖΕΙ Η ΚΟΥΤΡΑ ΤΟΥ»
Τα τελευταία χρόνια, όσον αφορά στον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο, έξω πάμε καλά. Πρόσφατη απόδειξη η ταινία «Xenia»*** του Πάνου Χ. Κούτρα. Διαγωνίστηκε στο φετινό φεστιβάλ των Καννών. Ο σκηνοθέτης δεν φοβήθηκε να δείξει τα χάλια της πατρίδας. Μιας πατρίδας που οι κάτοικοί της έχουν ξεχάσει, πως πρέπει να υποδέχονται και να περιποιούνται τον ξένο. Που η φιλοξενία εκλείπει, όπως παρήλθε η εποχή των ξενοδοχείων «Ξενία». Για αυτό είναι σύγχρονος δημιουργός ο Κούτρας. Μπορεί να κάνει ταινία κάθε πέντε χρόνια, αλλά είναι πάντα εντός θέματος. Εντός ελληνικής πραγματικότητας. Ο αντικομφορμιστής σκηνοθέτης συστήθηκε στο κοινό με την «Επίθεση του γιγαντιαίου μουσακά»** (1999).
Με μόνιμο συν-σεναριογράφο τον Παναγιώτη Ευαγγελίδη και καστ, που περιλαμβάνει Άντζελα Μπρούσκου, Παρθενόπη Μπουζούρη, Θέμιδα Μπαζάκα, Παναγιώτη Χατζηστεφάνου, Κωνσταντίνο Κακανιά, Ρεβέκκα Καμχή, τους σχεδιαστές Κοτέντο και Κωστέτσο, τον σκηνοθέτη σε cameo εμφάνιση (όπως και στο «Xenia»), μουσική από τον Κωνσταντίνο Βήτα, η ταινία αποτελεί σήμερα δείγμα της Ελλάδας του 1999, και της life-style ιδεολογίας, που είχε κυριαρχήσει σε κανάλια, εφημερίδες και περιοδικά. Ένα σύστημα που απομυζούσε περιουσίες και νειάτα, για χάρη του χαβαλέ. Σε συνομιλία μου με τον σκηνοθέτη για χάρη του περιοδικού «Σινεμά», επ’ ευκαιρία της προβολής της ταινίας, στις «Νύχτες Πρεμιέρας 1999», μου επιβεβαιώνει ότι η ταινία δεν είχε ακόμα αγοραστεί από εταιρεία διανομής. Κούτρας, Ευαγγελίδης, Μπαζάκα συναντούν τον Γιάννη Στάνκογλου στην «Αληθινή Ζωή» του 2004. Η μουσική πια περνά στα χέρια του Μιχάλη Δέλτα. Το σκριπτ αναλαμβάνει η Κατερίνα Μπαρμπατσάλου. Ο σκηνοθέτης αποκτά μόνιμους συνεργάτες.
Το 2009 η πατρίδα είναι μια άλλη χώρα. Στην «Στρέλλα»**** ο Πάνος Χ. Κούτρας συνεργάζεται ξανά με τον Κοκιασμένο μετά από δέκα χρόνια. Η ταινία διάγει καριέρα στα φεστιβάλ και η Μίνα Ορφανού κερδίζει το βραβείο καλύτερης ηθοποιού στα ελληνικά κινηματογραφικά βραβεία του 2010, αλλά πάει καλά εισπρακτικά και στην Ελλάδα. Ο Κούτρας έχει προσφέρει την καλύτερη ταινία του, σκηνοθετώντας υπέροχα μία σκηνή σεξ και μία ερωτική σκηνή, περιγράφοντας θαρρετά ένα ζήτημα ταμπού, δημιουργώντας μία πρωταγωνίστρια από το πουθενά, σαφώς επηρεασμένη από τις ηρωίδες του Αλμοδοβάρ. Νέος συνεργάτης στα κοστούμια ο Βασίλειος Μπαρπαρίγος. Στο μακιγιάζ η διεθνούς βεληνεκούς Apollonia-B. Η μουσική ανήκει ξανά στον Μιχάλη Δέλτα, και το σκριπτ στην Κατερίνα Μπαρμπατσάλου. Cameo εμφάνιση πραγματοποιεί ο συν-σεναριογράφος Παναγιώτης Ευαγγελίδης. Σε σύντομη εμφάνιση ξεχωρίζει ο Κωνσταντίνος Ασπιώτης. Είναι θελκτικός στον ρόλο του ευκατάστατου τζάνκι. Στο καστ λάμπει ο Μίνως Θεοχάρης ως «Άλεξ». Από τον ρόλο του «Άλεξ» συνεχίζει ο σκηνοθέτης στο «Xenia». Ο «Ντάνι/Ντάνιελ» του Κώστα Νικούλι θυμίζει στιλιστικά και ηλικιακά τον «Άλεξ». Δύο αγόρια γεννημένα στην Ελλάδα, από Αλβανίδα μάνα και Έλληνα πατέρα, αναζητούν το δικαίωμα στο όνειρο μετά τον θάνατο της μητέρας τους. Ο «Ντάνι» είναι ομοφυλόφιλος, και πέφτει θύμα εκφοβισμού από Έλληνες και Αλβανούς.
Ο σκηνοθέτης δείχνει τα πράγματα όπως είναι στην Αθήνα του 2014. Η ελληνική κοινωνία είναι ρατσιστική, γεγονός που αποτυπώνεται και στην συμπεριφορά της ελληνικής αστυνομίας και στην κυριαρχία της Χρυσής Αυγής στα κακοφωτισμένα σοκάκια της Κυψέλης. Ο Κούτρας φιλμογραφεί το αγαπημένο του περιθώριο, το πεζοδρόμιο, τους ναρκομανείς της Ομόνοιας, τους άστεγους του ελληνικού successstory, τα «τελειωμένα» μπουζούκια, την εφιαλτική για τους αλλοδαπούς και τους νομικούς τους συμπαραστάστες υπηρεσία πολιτικού ασύλου στην Πέτρου Ράλλη. Μελετά από το δικό του πρίσμα την έννοια της οικογένειας. Και μέσα σε όλα ένα ομοφυλοφιλικό ίνδαλμα. Η τέλεια μαμά για τον «Ντάνι». Η Πάτι Μπράβο! Οι Γιάννης Στάνκογλου (ως άφαντος πατήρ), Βασίλειος Μπαρμπαρίγος (κοστούμια), Κατερίνα Μπαρμπατσάλου (σκριπτ) ξανασυνεργάζονται με τον Έλληνα δημιουργό. Το φιλμ παρουσιάστηκε και στο Διεθνές Κινηματογραφικό Φεστιβάλ του Τορόντο.
Ξεχωριστή περίπτωση αποτέλεσε κινηματογραφικά ο «Κυνόδοντας»*** (2009). Ο σκηνοθέτης Γιώργος Λάνθιμος έκανε το θαύμα του και κατάφερε να διακριθεί σε Όσκαρ (υποψηφιότητα ξενόγλωσσου φιλμ), Κάννες (Βραβείο Ένα Κάποιο Βλέμμα), Δουβλίνο (Βραβείο σκηνοθεσίας), Μονπελιέ, Μοντρεάλ, Σαράγεβο, Καταλονία, Στοκχόλμη. Το σενάριο αφορά σε μία οικογένεια που ζει, έχοντας απομονώσει τα παιδιά της από τον έξω κόσμο. Το θέμα δεν φαντάζει αποκλειστικά ελληνικό. Είναι όμως αν σκεφτείς τις παράξενες ψυχολογίες, που συναντάς στην Ελλάδα του 2014 μετά από 4 έτη Μνημονίου. Πώς η έννοια «υγεία» πλήττεται από παντού, αφού τόσοι άνθρωποι αναγκάζονται να καταπιέσουν την ύπαρξή τους, για να συνεχίσει να λειτουργεί το σύστημα. Πρωταγωνιστούν οι νέοι Αγγελική Παπούλια και Χρήστος Πασσαλής της θεατρικής ομάδας blitz. Μη αντιληπτό γιατί στην φιλμογραφία του σκηνοθέτη, στο δελτίο τύπου, δεν αναφέρθηκε η συνεργασία του με τον Λάκη Λαζόπουλο («Ο καλύτερός μου φίλος»*, 2001). Ακολούθησαν οι διακριθείσες, και για το σενάριό του, «Άλπεις» (2011). Προηγήθηκε η συμμετοχή του στο «Attenberg» της Αθηνάς-Ραχήλ Τσαγγάρη (2010). Το 2015 και το νέο εγχείρημα του δημιουργού «TheLobster» θα αποδείξει αν τα καταφέρνει το ίδιο καλά σε διεθνή ύδατα, σκηνοθετώντας τους Κόλιν Φάρελ, Ρέιτσελ Βάιζ, Μπεν Γουίσο, Τζον ΣιΡάιλι, και Λία Σεϊντού.
Την ίδια χρονιά με τον «Κυνόδοντα» η «Ψυχή Βαθιά»** του «παλιού» Παντελή Βούλγαρη ήρθε να παρεμβληθεί στην φιλμογραφία του των 10 τελευταίων ετών. Στα συν η 3λεπτη εμφάνιση του Θανάση Βέγγου και η μουσική του Γιάννη Αγγελάκα. Η διάρκεια κουράζει, σχεδόν κοιμίζει. Η ταινία ήταν απογοητευτική σε σχέση με τις «Νύφες»*** (2004).Καμμία από τις δύο όμως δεν συγκρίνεται με την «Μικρά Αγγλία»**** (2013).
Πάλι ελληνικό θέμα, μεγάλη διάρκεια, αλλά με σενάριο χωρίς τρύπες. Ιδανικοί πρωταγωνιστές ενδιαφέρουσα κινηματογράφηση της Άνδρου. Η «Μικρά Αγγλία» πάει με πολλές ελπίδες ως υποψήφια ξενόγλωσσου φιλμ από την Ελλάδα στα Όσκαρ του 2015.
Της ίδιας γενιάς με τον Βούλγαρη, ο Γιάννης Σμαραγδής κινηματογραφεί ελληνικά θέματα, αλλά με μέτριο («ElGreco»*2007) ή κακό («Ο Θεός αγαπάει το χαβιάρι», 2012) τρόπο. Η πρώτη ταινία μένει στο «ασφαλές» ομοφυλοφιλικό υπονοούμενο. Δεν απευθύνεται σε έφηβους θεατές. Πολλά λεφτά για ένα «παλιακό» σενάριο. Κατά τα άλλα: ο Σωτήρης Μουστάκας στην τελευταία του κινηματογραφική εμφάνιση, «περάσματα» από τις κκ. Κατερίνα Χέλμη, Ντίνα Κώνστα, Λήδα Πρωτοψάλτη. Συμφωνική μουσική από τον Βαγγέλη Παπαθανασίου. Οι Τάσος Μπουλμέτης «Πολίτικη Κουζίνα»**** (2003) και Γιώργος Τσεμπερόπουλος «Ο εχθρός μου»**** (2013) κατάφεραν να μιλήσουν για ελληνική ιστορία και ελληνική πραγματικότητα, χωρίς να αγνοούν το κοινό τους.Στο μεγάλο κοινό απευθύνθηκαν οι τηλεοπτικοί Μιχάλης Ρέππας και Θανάσης Παπαθανασίου με το «SafeSex»*** (1999). Συνέχισαν στο ίδιο κλίμα με «Το κλάμα βγήκε από τον παράδεισο»*** (2001). Τρόμαξαν το κοινό τους με το «Οξυγόνο»*** (2003), αφού θεωρήθηκε τολμηρό για τα δικά τους δεδομένα. Έξω παίχτηκε σαν «BlackmailBoy».
Συμβιβασμένοι, επέστρεψαν στην πεπατημένη με το «Αυστηρώς κατάλληλο»* (2008), που αποδείχτηκε αυστηρώς απαράδεκτο, και απέκλεισε κάθε πιθανότητα πιθανής επιστροφής τους στο σινεμά. Αποτυχημένο κινηματογραφικό ντεμπούτο στάθηκε το «StraightStory»** (2006) των, πρωτίστως ηθοποιών, Βλαδίμηρου Κυριακίδη-Έφης Μουρίκη. Με μία ταινία κατάλαβαν ότι δεν έπρεπε να ξανα-ασχοληθούν με το σινεμά. Το φιλμ διαφημίστηκε σαν «ανάποδη κωμωδία». Ίσως επειδή δεν γελάς και πολύ. Εκτός αν είσαι από αυτούς που «κράζουν» τους ομοφυλόφιλους ή τους κωφάλαλους (σε μία ενοχλητική σκηνή του φιλμ). Όμορφο το ερωτοχτυπημένο ζευγάρι (ο Ανανιάδης εγκλωβισμένος στο Ρουβο-χαμόγελο). Σώθηκαν οι Χρήστος Χατζηπαναγιώτης και Χρήστος-hommefatal-Γιάνναρης. Η καλύτερη σκηνή ανήκει στους Αθερίδη-Συσσοβίτη. Με σοβαροφάνεια οι Βλαδίμηρος Κυριακίδης και Έφη Μουρίκη φροντίζουν στο τέλος να καθησυχάσουν τους θεατές για όσα είδαν.
Στο Πράσινο Ακρωτήριο μένει τον μισό χρόνο ο Αλέξης Τσάφας του ντοκιμαντέρ του 2002 «Χορεύοντας με τον Ραϊντέλ»***, που ασχολήθηκε με την κουβανέζικη μειονότητα της Αθήνας. Ο Φίλιππος Τσίτος ξεχώρισε εδώ και στο εξωτερικό με την «Ακαδημία Πλάτωνος» (2009). Το 2011 διαπρέπει με τον «Άδικο Κόσμο»**** με τον ίδιο πρωταγωνιστή.
Ο Αντώνης Καφετζόπουλος βρίσκει καλούς ρόλους στο σελυλόιντ, θυμίζοντας τον παλιό καλό του εαυτό. Ο Τσίτος δουλεύει κυρίως στην γερμανική τηλεόραση. Από το 2009 και το «Μαύρο Λιβάδι»**** χάθηκε ο Βαρδής Μαρινάκης.
Το σενάριο της πρώτης του μεγάλου μήκους ταινίας είναι η κλασική ιστορία «boymeetsgirlmeetsboystory». Ελλάδα, έτος 1654: σε ένα μοναστήρι γυναικών καταφτάνει ένας λιποτάκτης γενίτσαρος (Χρήστος Πασσαλής). Η «αρσενική» εισβολή θα οδηγήσει στην αποκάλυψη του μυστικού της αδελφής «Ανθής» (Σοφία Γεωργοβασίλη). Ο σκηνοθέτης Βαρδής Μαρινάκης κατορθώνει να προσφέρει δυνατές ερμηνείες και εικόνες απίστευτης ομορφιάς. Να επισημανθεί ότι η άνοιξη του ελληνικού σινεμά ξεκίνησε με τον Κωνσταντίνο Γιάνναρη και το «Από την άκρη της πόλης»**** (1998).
Αριστούργημα*****, Πολύ καλό****, Καλό***, Ενδιαφέρον**, Μέτριο*, Κακό
