Εξι χρόνια μετά, στο γραφείο του στην Ακαδημία Αθηνών τον ρωτώ ποιο είναι το κύριο επίτευγμα της κυβέρνησης Παπαδήμου (11 Νοεμβρίου 2011 - 17 Μαΐου 2012). «Η Κυβέρνηση Συνεργασίας, της οποίας ήμουν επικεφαλής, μετά την πρόσκληση των πολιτικών αρχηγών, του κ. Γιώργου Παπανδρέου, του προέδρου του ΠΑΣΟΚ, τον οποίο στη συνέχεια διαδέχθηκε ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος, του προέδρου της Ν.Δ. κ. Αντώνη Σαμαρά και του προέδρου του ΛΑΟΣ κ. Γιώργου Καρατζαφέρη, καθώς και με τη στήριξη 255 βουλευτών, είχε τέσσερις κύριους και αλληλένδετους σκοπούς, τους οποίους πέτυχε σε περιορισμένο χρονικό διάστημα και κάτω από εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες».
Προσδιορίζει ως πρώτο στόχο ότι έπρεπε να ολοκληρωθεί η τελευταία φάση του πρώτου προγράμματος οικονομικής προσαρμογής, του οποίου η εφαρμογή είχε ανασταλεί και, κατά συνέπεια, είχε διακοπεί η χρηματοδότηση της χώρας, λόγω των δυσκολιών που είχαν προκύψει μετά τη Σύνοδο Κορυφής τον Οκτώβριο του 2011. Ο δεύτερος στόχος ήταν η διαπραγμάτευση και η συμφωνία με τους θεσμούς και τους Ευρωπαίους εταίρους για το δεύτερο οικονομικό πρόγραμμα της Ελλάδος για την περίοδο 2012-2014. Ο τρίτος στόχος ήταν η απομείωση και η αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους (το ονομαζόμενο PSI). Και τέλος, ο τέταρτος στόχος ήταν η υλοποίηση του PSI και όλων των προαπαιτούμενων μέτρων, ώστε να διασφαλιστεί η άμεση εκταμίευση περισσότερου από το ήμισυ του ποσού των 130 δισ. ευρώ τους επόμενους δύο μήνες. «Αυτό ήταν απαραίτητο», τονίζει, «προκειμένου η Ελλάδα να εξοφλήσει τα κρατικά ομόλογα που έληγαν και να ολοκληρωθεί η πρώτη μεταβατική κεφαλαιοποίηση των ελληνικών τραπεζών, που αποτελούσε προϋπόθεση για τη χρηματοδότησή τους από την ΕΚΤ. Κάτι που ασφαλώς επιτεύχθηκε».
Πρώτος μύθος
Πολλοί, όμως, έχουν μια άλλη άποψη, λιγότερο θετική. Θέλω να συζητήσω μαζί του τρεις αρνητικούς μύθους. Πρώτος μύθος: «Κάποιοι εξακολουθούν να ισχυρίζονται ότι θα μπορούσατε να “κουρέψετε” το 100% της αξίας των ελληνικών ομολόγων (δηλαδή ολόκληρο το δημόσιο χρέος) αδιαφορώντας για τους ξένους πιστωτές. Γιατί δεν το κάνατε;». «Η μονομερής διαγραφή του χρέους θα ισοδυναμούσε με απόλυτη, άτακτη χρεοκοπία που θα συνεπαγόταν την άμεση και επώδυνη έξοδο από το ευρώ», απαντά. Μου εξηγεί ότι θα μηδενίζονταν οι περιουσίες σε ελληνικά ομόλογα, όχι μόνο των ξένων πιστωτών, αλλά και των ελληνικών τραπεζών και των ασφαλιστικών ταμείων χωρίς να υπήρχε σε αυτή την περίπτωση συμφωνημένο πρόγραμμα για τη στήριξή τους. Και εφόσον θα διαγράφονταν και τα ομόλογα που κατείχε η ΕΚΤ, αυτό θα οδηγούσε σε χρεοκοπία, η οποία θα απέκλειε τη χρηματοδότηση της χώρας από τους θεσμούς και θα προκαλούσε την έξοδο από το ευρώ. Οι ξένοι ασφαλώς θα έσωζαν τις δικές τους τράπεζες. Εμείς;
Δεύτερος μύθος
«Εμείς γιατί δεν εξαιρέσαμε τις ελληνικές τράπεζες και τα Ταμεία από το PSI και την αναδιάρθρωση του χρέους;». Αυτός είναι ο δεύτερος μύθος. Μου εξηγεί ότι αυτό δεν θα ήταν εφικτό στην πράξη.
Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, μια ασύμμετρη αντιμετώπιση των ομολογιούχων θα διευκόλυνε εκείνους που θα αντιμετωπίζονταν δυσμενώς (ξένες τράπεζες, ξένα ταμεία κ.ά.) να εγείρουν αξιώσεις και να αρνηθούν να συμμετάσχουν εθελοντικά στο PSI. Η άρνηση συμμετοχής στο PSI των ξένων πιστωτών θα είχε ως αποτέλεσμα την αποτυχία και τη ματαίωση του PSI.
Η ματαίωση του PSI θα ανάγκαζε τους θεσμούς να συμπεράνουν ότι δεν μπορούν να συνεχίσουν να χρηματοδοτούν την εξυπηρέτηση ενός χρέους που είναι αδύνατον να περικοπεί εθελοντικά. Η διακοπή εξυπηρέτησης του χρέους θα είχε ως αποτέλεσμα όλα τα ελληνικά ομόλογα να μηδενιστούν και η χώρα να περιέλθει σε κατάσταση χρεοκοπίας. Αυτό θα είχε ως συνέπεια την έξοδο από το ευρώ. Δεν θα ξεμπερδεύαμε όμως με το χρέος επειδή θα βγαίναμε από το ευρώ. Οι απαιτήσεις των πιστωτών θα επικρέμονταν για δεκαετίες, αποκλείοντας την πρόσβαση στις αγορές. Ταυτόχρονα, οι επιδράσεις στην απασχόληση και στο λαϊκό πορτοφόλι από τον πληθωρισμό και την υποτίμηση της δραχμής θα ήταν καταστροφικές. Η ανακεφαλαιοποίηση των χρεοκοπημένων τραπεζών θα γινόταν με το «κούρεμα» των καταθέσεων και με ένα νέο ξένο δάνειο (εναλλακτικό σχέδιο Σόιμπλε, εάν θα μας προσφερόταν σε αυτή την περίπτωση).
Κατάλαβα ότι με τη συμμετοχή τους στο PSI τα ασφαλιστικά ταμεία έχασαν τμήμα των αποθεματικών τους. Αλλά αν ακύρωναν το PSI με την άρνησή τους να συμμετάσχουν σε αυτό, τότε θα προκαλούσαν την πτώχευση της χώρας και έτσι θα έχαναν το σύνολο των ομολόγων τους. Εννοείται ότι το τμήμα της χρηματοδότησης της χώρας που χρειάστηκε για τη στήριξη των «κουρεμένων» ελληνικών τραπεζών και Ταμείων ήταν πολύ μικρότερο από το συνολικό χρέος που «κουρεύτηκε» προς όφελος της Ελλάδας.
Τρίτος μύθος
«Εντάξει, αλλά μήπως θα είχατε πετύχει ένα καλύτερο PSI αν είχατε διαπραγματευτεί σκληρότερα;». Καταθέτω στο τραπέζι τον τρίτο μύθο. Μου εξηγεί με υπομονή και ευγένεια ότι ο στόχος του ήταν να εξασφαλιστεί το μέγιστο ποσοστό περικοπής που θα αποδέχονταν εθελοντικά οι ιδιώτες πιστωτές. Η επιδίωξη ήταν να μην εγείρουν αξιώσεις και να μην απορρίψουν το PSI.
Επειτα από πολύπλοκες διαπραγματεύσεις με τους εταίρους, τους θεσμούς και τους ιδιώτες πιστωτές, το ποσοστό αυτό προσδιορίστηκε και συμφωνήθηκε στο 53% επί της ονομαστικής αξίας των ομολόγων. Αν συνυπολογιστούν η μεγάλη επιμήκυνση αποπληρωμής των ομολόγων και η δραστική μείωση των επιτοκίων, τότε μιλάμε για μια περικοπή ύψους 80% σε όρους καθαρής παρούσας αξίας. Για να το κάνουμε λιανά: χωρίς να ανοίξει μύτη, η Ελλάδα κατόρθωσε να ανταλλάξει ομόλογα για τα οποία θα πλήρωνε για το καθένα 100 ευρώ με νέα ομόλογα για τα οποία ουσιαστικά θα πληρώσει για το καθένα 20 ευρώ. Πόση σκληρότερη «διαπραγμάτευση» θα έπρεπε να γίνει;
Είναι η πρώτη φορά στα παγκόσμια χρονικά που εξασφαλίστηκε μια συνολική απομείωση του εθνικού χρέους κατά 80% χωρίς τη χρεοκοπία της χώρας και επιτεύχθηκε παγκόσμιο ρεκόρ νέας μεγάλης δανειακής στήριξης με αντάλλαγμα την εφαρμογή μεταρρυθμίσεων και τη μείωση των ελλειμμάτων (δηλαδή αυτό που οφείλει να κάνει ούτως ή άλλως κάθε σοβαρό κράτος). Μιλάμε για άμεση περικοπή χρέους ύψους 106 δισ. ευρώ, που είναι η μεγαλύτερη στην παγκόσμια ιστορία, με ταυτόχρονη στήριξη της οικονομίας (130 δισ. ευρώ για την περίοδο 2012-2015).
«Θα ήθελα να προσθέσω», τονίζει ο κ. Παπαδήμος, «ότι η συμφωνία για το δεύτερο οικονομικό πρόγραμμα και η συμφωνία για την απομείωση και την αναδιάρθρωση του χρέους έπρεπε να επιτευχθούν ταυτόχρονα. Χωρίς το PSI δεν θα ήταν εφικτή η συμφωνία για το δεύτερο πρόγραμμα. Και χωρίς το δεύτερο πρόγραμμα και τη χρηματοδότηση των 130 δισ. ευρώ που το συνόδευε δεν θα δέχονταν οι πιστωτές να ανταλλάξουν τα ομόλογά τους με νέους τίτλους μικρότερης ονομαστικής αξίας και με όρους (αποπληρωμής και επιτοκίων) πολύ ευνοϊκότερους για την Ελλάδα». Συμπέρασμα: πρόκειται για εθνικό επίτευγμα, και μάλιστα διεθνούς εμβέλειας, που πολλοί δεν μπόρεσαν να συνειδητοποιήσουν.
Πηγή: Καθημερινή, του Παύλου Παπαδόπουλου, διαβάστε εδώ όλη την συνέντευξη https://apotis4stis5.com/administrator/index.php?option=com_content&view=article&layout=edit
