Οι κυριότερες αιρέσεις του Ισλάμ.
Στο Ισλάμ, οι δύο κύριες αιρέσεις είναι οι Σουνίτες και οι Σιΐτες, και οι διαφορές τους ξεκινούν από πολύ νωρίς στην ιστορία του Ισλάμ, συγκεκριμένα μετά τον θάνατο του προφήτη Μωάμεθ το 632 μ.Χ.
Σημείο διαφωνίας
Η βασική διαφωνία έχει να κάνει με το ποιος και πως έπρεπε να διαδεχτεί τον Μωάμεθ ως ηγέτης (χαλίφης) της μουσουλμανικής κοινότητας:
- Οι Σουνίτες πιστεύουν ότι ο διάδοχος έπρεπε να εκλεγεί από την κοινότητα των πιστών. Υποστήριξαν τον Αμπού Μπακρ, έναν στενό φίλο και πεθερό του Μωάμεθ, που έγινε ο πρώτος χαλίφης.
- Οι Σιΐτες πιστεύουν ότι η ηγεσία έπρεπε να παραμείνει στην οικογένεια του Μωάμεθ και συγκεκριμένα να περάσει στον γαμπρό και ξάδερφό του, τον Αλί. Τον θεωρούν πρώτο ιμάμη, θεόσταλτο και αναντικατάστατο πνευματικό ηγέτη.
Από αυτή τη βασική διάσπαση ξεπήδησαν και άλλες διαφορές σε θέματα θεολογίας, ερμηνείας του Κορανίου, θρησκευτικής πρακτικής και πολιτικής οργάνωσης.
Τόποι λατρείας
Και οι δύο ομάδες θεωρούν ιερότερους τόπους:
- τη Μέκκα (όπου βρίσκεται η Κάαμπα) και
- τη Μεδίνα, στη Σαουδική Αραβία, όπου είναι ο τάφος του Μωάμεθ.
Μέκκα
Μεδίνα
Ωστόσο, οι Σιΐτες έχουν επιπλέον ιερούς τόπους, όπως:
- Κερμπάλα στο Ιράκ: όπου σκοτώθηκε ο Ιμάμης Χουσεΐν, εγγονός του Μωάμεθ και σημαντική μορφή του σιιτισμού.
- Νατζάφ: επίσης στο Ιράκ, όπου βρίσκεται ο τάφος του Αλί.
Οι Σουνίτες αναγνωρίζουν μεν αυτά τα σημεία, αλλά δεν τους αποδίδουν την ίδια θρησκευτική σημασία όπως οι Σιΐτες.
Σημερινή γεωγραφική κατανομή
- Σουνίτες: αποτελούν περίπου το 85-90% των μουσουλμάνων παγκοσμίως.
- Σιΐτες: αποτελούν περίπου το 10-15%.
Διεκδικήσεις και συγκρούσεις
Η Μέκκα και η Μεδίνα βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Σαουδικής Αραβίας, που είναι σουνιτική (με ουαχαμπιτικό ισλαμισμό). Αυτό δημιουργεί εντάσεις, ιδιαίτερα με το Ιράν, το οποίο θεωρείται το κέντρο του σιιτικού Ισλάμ.
Η Κερμπάλα και η Νατζάφ, που είναι σιιτικοί τόποι, βρίσκονται στο Ιράκ, μια χώρα με μικτή θρησκευτική σύσταση αλλά με ισχυρή σιιτική πολιτική παρουσία.
Υπάρχουν προσπάθειες σύγκλισης;
Κατά καιρούς έχουν υπάρξει προσπάθειες για διαθρησκευτικό διάλογο και σύγκλιση, κυρίως από ακαδημαϊκούς ή θρησκευτικούς ηγέτες. Έχουν γίνει κοινές δηλώσεις κατά της βίας, αλλά η πολιτική αντιπαλότητα μεταξύ κρατών όπως η Σαουδική Αραβία και το Ιράν συχνά τις υπονομεύει.
Επίσης, σε πολλές μεικτές κοινωνίες υπάρχουν κοινότητες που συνυπάρχουν ειρηνικά, όμως η γεωπολιτική σύγκρουση συχνά ενισχύει τις διακρίσεις και τις προκαταλήψεις.
Χώρες με πλειοψηφία Σουνιτών
- Σαουδική Αραβία
- Αίγυπτος
- Τουρκία
- Ιορδανία
- Πακιστάν
- Ινδονησία
- Μπαγκλαντές
- Μαρόκο, Αλγερία, Τυνησία
- Αφγανιστάν (αν και υπάρχουν και Σιΐτες Χαζάρα)
Χώρες με πλειοψηφία Σιιτών
- Ιράν (το κύριο σιιτικό κέντρο)
- Ιράκ
- Αζερμπαϊτζάν
- Μπαχρέιν
Μικτές χώρες ή με σημαντικές σιιτικές κοινότητες
- Λίβανος (κυρίως μέσω της Χεζμπολάχ)
- Υεμένη (οι Ζαϊντίτες είναι σιιτικό παρακλάδι)
- Συρία (Αλαουίτες, που συνδέονται με τον σιιτισμό)
- Αφγανιστάν και Πακιστάν (μειονότητες Χαζάρα και άλλοι)
- Ινδία (μεγάλη σιιτική μειονότητα).
BBC Religion – Islam https://www.bbc.co.uk/religion/religions/islam/
Karen Armstrong Islam: A Short History
Επιμέλεια Δημήτριος Φυλακτόπουλος 30/7/2025
