«Να είστε άνθρωποι» — Μάργκοτ Φριντλέντερ (1921–2025)
Την Παρασκευή 9 Μαΐου 2025 έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 103 ετών, η Μάργκοτ Φριντλέντερ – η τελευταία επιζήσασα του Ολοκαυτώματος που ζούσε στη Γερμανία. Επιβίωσε από το στρατόπεδο συγκέντρωσης του Τερέζιενσταντ (Τερεζίν) της Τσεχίας. Η μητέρα και ο αδελφός της δολοφονήθηκαν. Αντί να σιωπήσει, αφιέρωσε τη ζωή της στη μαρτυρία και την ειρήνη.
Συνήθιζε να λέει: «Να είστε άνθρωποι. Δεν υπάρχει εβραϊκό, χριστιανικό ή μουσουλμανικό αίμα. Υπάρχει μόνο ανθρώπινο αίμα.»
Το Ολοκαύτωμα δεν ήταν απλώς τραγωδία. Ήταν οργανωμένος αφανισμός αφού 6.000.000 Εβραίοι εξοντώθηκαν, ολόκληρες κοινότητες ξεριζώθηκαν, άνθρωποι κάθε ηλικίας οδηγήθηκαν στους θαλάμους αερίων και όχι μόνο εβραϊκής καταγωγής, αλλά και ανάπηροι, με νοητική υστέρηση, ομοφυλόφυλοι, ρομά.
Στην Ελλάδα, πάνω από το 80% του εβραϊκού πληθυσμού εξοντώθηκε. Η άλλοτε κραταιά κοινότητα της Θεσσαλονίκης, με ιστορία αιώνων, σχεδόν αφανίστηκε. Το 1943, περισσότεροι από 45.000 Θεσσαλονικείς Εβραίοι εκτοπίστηκαν στο Άουσβιτς-Μπιρκενάου. Λίγοι γύρισαν.
Η Μάργκοτ, στα βαθιά γεράματα, μιλούσε ξανά και ξανά σε σχολεία. Όχι για να θυμίζει το μίσος, αλλά για να το αποτρέψει. Το μήνυμά της ήταν ότι η μισαλλοδοξία ξεκινά με τη σιωπή, ο αντισημιτισμός δεν είναι παρελθόν είναι απειλή, η ιστορία δεν ξεχνά, όταν τη θυμόμαστε εμείς.
Οφείλουμε να στεκόμαστε απέναντι σε κάθε μορφή ρατσισμού, διάκρισης και καταπίεσης από όπου κι αν προέρχεται. Πρέπει να σταματήσει η επανάληψη της ιστορίας, τα θύματα να γίνονται θύτες και αντίστροφα. Να υψώνουμε τη φωνή μας όταν ο λόγος του μίσους προσπαθεί να γίνει κανονικότητα αλλά να είμαστε άνθρωποι για όλο το κόσμο.
Δημήτριος Φυλακτόπουλος 11/5/2025
