Ο Βρετανός φυσικός Πίτερ Χιγκς, βραβευμένος με Νόμπελ Φυσικής το 2013 για το «Σωματίδιο Χιγκς», που θεωρείται το θεμελιώδες στοιχείο της θεμελιώδους δομής της ύλης, πέθανε χθες σε ηλικία 94 ετών, ανακοίνωσε σήμερα το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου.
Ο 94χρονος Higgs, ο οποίος τιμήθηκε με το βραβείο Νόμπελ Φυσικής το 2013 για την εργασία που είχε κάνει το 1964 η οποία κατέδειξε πώς το μποζόνιο συνέβαλε στη σύνδεση του σύμπαντος δίνοντας στα σωματίδια τη μάζα τους.
Μετά από μια σειρά πειραμάτων που ξεκίνησαν το 2008, η θεωρία του αποδείχθηκε από τους φυσικούς που εργάζονταν στον Μεγάλο Επιταχυντή Αδρονίων στο Cern της Ελβετίας το 2012- το βραβείο Νόμπελ μοιράστηκε με τον François Englert, έναν Βέλγο θεωρητικό φυσικό, του οποίου η εργασία το 1964 συνέβαλε επίσης άμεσα στην ανακάλυψη. Μέλος της Βασιλικής Εταιρείας και επίτιμος σύντροφος, ο Higgs πέρασε το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής του ζωής στο Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου, το οποίο ίδρυσε το κέντρο Higgs για τη θεωρητική φυσική προς τιμήν του το 2012.
Ο καθηγητής Peter Mathieson, διευθυντής του πανεπιστημίου, δήλωσε: «Ένας πραγματικά χαρισματικός επιστήμονας, του οποίου το όραμα και η φαντασία εμπλούτισαν τις γνώσεις μας για τον κόσμο που μας περιβάλλει. Το πρωτοποριακό του έργο έχει παρακινήσει χιλιάδες επιστήμονες και η κληρονομιά του θα συνεχίσει να εμπνέει πολλούς άλλους για τις επόμενες γενιές».
Η Βασιλική Σουηδική Ακαδημία Επιστημών, η οποία απονέμει το Νόμπελ, δήλωσε τότε ότι το καθιερωμένο μοντέλο της φυσικής, το οποίο στηρίζει την επιστημονική κατανόηση του σύμπαντος, «στηρίζεται στην ύπαρξη ενός ειδικού είδους σωματιδίου: του σωματιδίου Higgs. Το σωματίδιο αυτό προέρχεται από ένα αόρατο πεδίο που γεμίζει όλο το χώρο. Ακόμα και όταν το σύμπαν φαίνεται άδειο, αυτό το πεδίο είναι εκεί. Χωρίς αυτό, δεν θα υπήρχαμε, διότι από την επαφή με το πεδίο τα σωματίδια αποκτούν μάζα. Η θεωρία που πρότειναν οι Englert και Higgs περιγράφει αυτή τη διαδικασία».
Εξαιρετικά ντροπαλός άνθρωπος που αντιπαθούσε τη φασαρία, ο Higgs είχε φύγει από το σπίτι του για ένα ήσυχο γεύμα με σούπα και πέστροφα στο Leith την ημέρα της ανακοίνωσης του Νόμπελ, για να τον σταματήσει ένας πρώην γείτονας που του μετέφερε τα νέα στο δρόμο για το σπίτι. Ο Higgs απάντησε τότε χαρακτηριστικά: «Ποιος εγώ;».
Γεννημένος στο Newcastle upon Tyne, ο Higgs αφήνει δύο γιους, τον Chris και τον Jonny, και δύο εγγόνια. Η σύζυγός του, η Jody, λέκτορας γλωσσολογίας από την οποία είχε χωρίσει, πέθανε το 2008.
Τι είναι το μποζόνιο Higgs
Το μποζόνιο Higgs, ένα θεμελιώδες σωματίδιο που προβλέφθηκε θεωρητικά από τον Peter Higgs, ίσως να κρύβει το κλειδί στην ερώτηση γιατί τα στοιχειώδη σωματίδια έχουν μάζες; Εξηγώντας τον συσχετισμό, η σκέψη μου τρέχει στο γνωστό παράδοξο, «Εάν ο ήχος δεν μπορεί να διαδοθεί στο κενό, γιατί οι ηλεκτρικές σκούπες(*) κάνουν τόσο θόρυβο;» Αυτός ο γρίφος αγγίζει πραγματικά μία σπουδαία κατάκτηση της σύγχρονης Φυσικής: το κενό - ή αλλιώς ο κενός χώρος - κάθε άλλο παρά κενό είναι. Είναι κυριολεκτικά «θορυβώδες» και γεμάτο δυνητικά σωματίδια και πεδία δυνάμεων.
Η προέλευση της μάζας φαίνεται να είναι συνυφασμένη με αυτό το φαινόμενο. Στην θεωρία της σχετικότητας, υπάρχει σημαντική διαφορά μεταξύ σωματιδίων με και χωρίς μάζα: Κάθε άμαζο σωματίδιο ταξιδεύει με την ταχύτητα του φωτός, ενώ τα σωματίδια με μάζα δεν μπορούν να αγγίξουν ποτέ αυτό το όριο ταχύτητας. Πως προκύπτει η μάζα στα υποατομικά σωματίδια; Ο Higgs πρότεινε πως το κενό περιέχει ένα «πανταχού παρών» πεδίο που μπορεί να επιβραδύνει κάποια (ειδάλλως άμαζα) στοιχειώδη σωματίδια - όπως ένα δοχείο με μέλι επιβραδύνει μία σφαίρα μεγάλης ταχύτητας. Τέτοια σωματίδια θα συμπεριφέρονται σαν σωματίδια με μάζα, που ωστόσο ταξιδεύουν με ταχύτητες μικρότερες αυτής του φωτός. Άλλα σωματίδια - όπως τα φωτόνια - είναι απρόσβλητα στο πεδίο: δεν επιβραδύνονται και παραμένουν άμαζα.
Αν και το πεδίο Higgs δεν είναι καθεαυτό μετρήσιμο, επιταχυντές μπορούν να το διεγείρουν και να απελευθερώσουν ανιχνεύσιμα σωματίδια που ονομάζονται μποζόνια Higgs. Μέχρι στιγμής, πειράματα με τους πιο ισχυρούς επιταχυντές στον κόσμο δεν έχουν παρατηρήσει κανένα μποζόνιο Higgs, αλλά άμεσα πειραματικά δεδομένα υποδεικνύουν πως οι φυσικοί των στοιχειωδών σωματιδίων είναι μπροστά σε μία μεγάλη ανακάλυψη.
