Τι θα συμβούλευες ένα έφηβο-η που θα ήθελε να ασχοληθεί με την μουσική σήμερα;
Θέλω να σας μιλήσω για το πόσο δύσκολο είναι να απαντήσεις σ’ αυτή τη φαινομενικά εύκολη ερώτηση. Στην αληθινή, ζωή η συμβουλή για τον ίδιο λόγο μπορεί να είναι διαφορετική ανάλογα με τον αποδέκτη. Ποιος είναι ο έφηβος; Ποια είναι τ’ ακούσματά του; Πως διαπίστωσε την έφεσή του; Πόσο πολύ το θέλει; Τι είναι διατεθειμένος να κάνει και μέχρι που να φτάσει για να πραγματοποιήσει τ’ όνειρό του; Παρόλα αυτά θα επιχειρήσω μια προσέγγιση. Όσο και να ακούγεται αιρετικό ή κοινό, η μουσική δεν είναι επάγγελμα. Είναι μια τέχνη η οποία πετυχαίνει να μας ενώνει σ’ έναν κοινό μύθο, πετυχαίνει κάτι μοναδικό. Να μας κάνει να ενώνουμε τη φωνή μας, να τραγουδάμε μαζί όταν νοιώθουμε βαθιά και απόλυτη ανάγκη ν’ ακούσουμε μουσική. Αυτό όμως είναι ένα κοινωνικό λειτούργημα. Συνεπώς δεν ξεκινάει να ασχοληθεί κανείς με την μουσική και το τραγούδι βάσει επαγγελματικού προσανατολισμού. Μ’ αυτήν την «τρομερή» δέσμευση πρέπει ν’ αναμετρηθεί όποιος το αποφασίσει. Πέρα από το ταλέντο, χρειάζεται μια προετοιμασία και μια προσήλωση σχεδόν θρησκευτική, βαθιά επιμονή και συνεχής άσκηση και εκπαίδευση, και ακόμα μια κατάδυση στην μνήμη και στο είδος της μουσικής που τον εμπνέει, γιατί από εκεί θα πιάσει το νήμα. Η ζωή μας έχει αποδείξει σε πολλές περιπτώσεις ότι όσοι δεν έλαβαν υπόψη τους όλα αυτά, απογοητεύτηκαν, πληγώθηκαν και πολλές φορές αποσύρθηκαν, έχοντας πιθανώς καταστρέψει άλλες δεξιότητες και κατευθύνσεις.
Ξαναγυρίζοντας σ’ αυτούς που τελικά θα το τολμήσουν, επιμένω ότι πέρα από το ταλέντο στο ξεκίνημά τους χρειάζεται ένας αυστηρός και καθόλου κολακευτικός καθρέφτης, ένας αυστηρός, αλλά μαζί γλυκός και υπομονετικός δάσκαλος. Δεν αρκεί να σε ενθαρρύνει η μαμά σου, τ’ αδέλφια σου, οι φίλοι σου ή η φίλη σου για το πόσο καλός είσαι. Χρειάζεται ένα πρότυπο υπαρκτό ή φανταστικό στην μουσική που θα σου εμπνεύσει προσήλωση, πειθαρχία, έφεση για σκληρή μελέτη. Μόνο η μελέτη απογειώνει το ταλέντο. Και μετά σημαντικός παράγοντας στην εξέλιξή σου είναι η γνώση, πέρα από την εξειδίκευση. Χρειάζεται ν’ αντιληφθείς σε βάθος το τι πραγματικά είναι τέχνη, ανεξάρτητα από το τι εννοεί κατά καιρούς η κοινωνία. Έχοντας αυτά τα πνευματικά, ψυχικά, ηθικά και πραγματικά εφόδια, με λίγη τύχη το πιθανότερο είναι ότι θα ανταμειφθεί η προσπάθεια παρότι ακόμη και με αυτά, ο δρόμος δεν είναι στρωμένος με κόκκινο χαλί.
Οι νέες τεχνολογίες βοηθούν ή απαξιώνουν την μουσική;
Αυτό είναι μια τεράστια συζήτηση και επικίνδυνο να την περιλάβουμε σε μία απάντηση. Να ξεκινήσουμε με το δεδομένο, ότι καμία τεχνολογία δεν αντικαθιστά την έμπνευση, την ουσία της μουσικής και του τραγουδιού ως μέσον βαθιάς επαφής των ανθρώπων. Στην εκτέλεση ναι! Βοήθησε πολύ η τεχνολογία την μουσική και συνεχίζει να την βοηθάει. Και εκεί όμως χρειάζεται κρίση και κατανόηση των πραγματικών δυνατοτήτων της αλλά και της απαξίωσης που μπορεί να επιφέρει στην μουσική. Ας πούμε με την χαμηλή ποιότητα αναμετάδοσή, αλλά και με την άλογη χρήση η οποία πλήττει τα πνευματικά δικαιώματα των δημιουργών. Μιλάω για το downloading ή το uploading από μια συναυλία. Εκτός από τον κακό ήχο, υποβαθμίζει και τη δουλειά του δημιουργού και είναι ένας από τους βασικούς λόγους που κατέρρευσε σχεδόν οριστικά η δισκογραφία. Σε σχέση όμως με τις πραγματικές δυνατότητες των νέων τεχνολογιών είναι απόλυτα σωστό ότι δίνει τεράστιες δυνατότητες, λύσεις, στους συνθέτες, στους μουσικούς και στους τεχνικούς και βοηθάει ουσιαστικά στην εκτέλεση της αρχικής ιδέας ενός μουσικού έργου ή ακόμα και ενός τραγουδιού.
Είναι ζωντανό το λαϊκό μας τραγούδι, κι αν ναι έχει μέλλον;
Είναι σαν να με ρωτάτε αν θα υπάρχει ζωή στο μέλλον. Η μουσική είναι άυλη, οι άνθρωποι και τα συστήματα παρακμάζουν. Η λαϊκή μουσική είναι κομμάτι της παγκόσμιας κληρονομιάς των ανθρώπων. Απόδειξη ότι το λαϊκό τραγούδι είναι ζωντανό, είναι το γεγονός ότι υπάρχουν σήμερα νέοι δημιουργοί που αντλούν έμπνευση από τα ρεμπέτικα, τα σμυρναίικα, τα λαϊκά της δεκαετίας του 60 ή και πριν, και γράφουν τα δικά τους τραγούδια χωρίς να μιμούνται, αλλά εξελίσσοντας στη δική τους κοινωνική συνθήκη τη γνώση και το σεβασμό τους στο τραγούδι που όλα αυτά τα χρόνια στήριξε η λαϊκή θέληση του κόσμου. Αυτοί οι άνθρωποι είτε είναι μουσικοί, ή συνθέτες, ή στιχουργοί, άξια κατά την άποψή μου, εξουσιοδοτούνται από την κοινωνία να συνεχίσουν την ιστορία του λαϊκού τραγουδιού.
Είναι ζωντανό το ροκ, κι αν ναι έχει μέλλον;
Βεβαίως είναι ζωντανό. Είναι συνέχεια αυτού που λέγαμε πριν. Πρώτα πρώτα το ροκ ξεκίνησε ως το λαϊκό τραγούδι που γέννησε μια χώρα. Πέρα όμως από τη λαϊκή έκφραση πολιτικά και κοινωνικά, είναι ένα τραγούδι σκληρό που έχει απόλυτα θέση σήμερα στην πολιτική κατάσταση που βιώνουμε, όχι σαν σύνθημα ή σαν σλόγκαν, αλλά σαν δυναμική παρέμβαση απάντηση στην κοινωνική σκληρότητα από τη μια και στην εκχυδαϊσμένη αισθητική της καθημερινότητάς μας. Πως μπορεί σήμερα ένας νέος μουσικός να μην μπει στον πειρασμό να εκφράσει τη διαμαρτυρία του μέσα από ένα ροκ τραγούδι; Και βέβαια αν έχει πραγματικό ταλέντο και γνώσεις μουσικής μπορεί να πάει σίγουρα την ιστορία πιο μακριά.
5 άλμπουμ ή τραγούδια που είναι πάντα στις προτιμήσεις σου
Αυτό που ρωτάτε είναι απάνθρωπο. Ζητάτε από έναν άνθρωπο που έχει περάσει την μισή του ζωή μέσα σε ένα στούντιο ή δίπλα σε ένα ραδιόφωνο, σ’ ένα τζουκ μποξ ή ένα πικάπ όταν ήταν παιδί, να διαλέξει 5 δίσκους. Γρήγορα θα πω τους πρώτους που μου έρχονται στο μυαλό.
«Οι χοροί του Μπραμς»,
«Το Άξιον Εστί»,
«Ο σκληρός Απρίλης του ‘45»,
«The Wall», «Sultans of Swing» των Dire Straits,
«Friday Νight in San Francisco» των Aldi Meola, John McLaughlin, Paco de Lucia.
Ποιον εν ζωή σήμερα άνθρωπο στον πλανήτη μας θα ήθελες να γνωρίσεις;
Την ομάδα των επιστημών του Cern. Αλλά όχι κοινωνικά. Θέλω να κάτσω ώρες να μου εξηγήσουν ότι μπορώ να καταλάβω.
Η αγαπημένη σου ταινία;
Πάλι τα ίδια. Την άλλη μου μισή ζωή την πέρασα στο σινεμά! «Ο Λόφος» λοιπόν.
Αγαπημένη σου τοποθεσία στην Ελλάδα;
Δύσκολη ερώτηση. Έχω γυρίσει την Ελλάδα πάνω κάτω με την μηχανή, με το φουσκωτό. Υπάρχουν καταπληκτικά μέρη! Θέλετε μία τοποθεσία; Το Αιγαίο λοιπόν.
Αγαπημένο σου φρούτο;
Πάλι ένα θέλετε ε; Το καρπούζι, το ροδάκινο και το σταφύλι. Μην τα βάλετε στο μπλέντερ παρακαλώ! Ένα ένα μόνα τους είναι καλύτερα.
