18 είναι τα λιανοτράγουδα τής πικρής πατρίδας που μελοποίησε ο Μίκης Θεοδωράκης μεταξύ 1971-73 στο Παρίσι όπου βρισκόταν, τα 16 απ’ αυτά ο Γιάννης Ρίτσος τα είχε γράψει το 1968-69, εξόριστος στη Λέρο, στο Παρθένι.

«Θα πρέπει να ήταν μέσα τού 1972» θυμάται ο Μίκης και διηγείται, όταν τον επισκέφθηκαν στο σπίτι του στη γαλλική πρωτεύουσα ο Γιώργος Νταλάρας και ο παραγωγός τής ΜΙΝΩΣ Αχιλλέας Θεοφίλου. Ακούγοντας από τον Μίκη τα τραγούδια, πήραν την τολμηρή απόφαση να τα ηχογραψήσουν στην Αθήνα σε μια εποχή που ο Θεοδωράκης ήταν ακόμα κόκκινο πανί. Η ηχογράφηση με τον Γιώργο και την Κυπριωτοπούλα Άννα Βίσση έγινε βέβαια στα κρυφά, αλλά κυκλοφόρησε πια κανονικά στη μεταπολίτευση. Κι αφού είχε ήδη παρουσιαστεί το έργο το 1973 στο Λονδίνο, στο Albert Hall με την Μαρία Φαραντούρη, τον Πέτρο Πανδή, την Αφροδίτη Μάνου.

Οι ίδιοι το είχαν ηχογραφήσει και για την γαλλική EMI. Όταν μετά το ‘74, η μουσική τού Θεοδωράκη ελεύθερη, είχε ξεχυθεί ξανά σαν το ποτάμι, τα «18 λιανοτράγουδα» γνώρισαν μια ακόμη εκτέλεση που παρουσίαζα στα διαφημιστικά ραδιοφωνικά προγράμματα τής ΛΥΡΑ. Ερμηνευτές τώρα ήταν η Μαρία Δημητριάδη, η Ελένη Βιτάλη, ο Σταύρος Πασπαράκης, ο Κώστας Καμμένος και η Σάνια Κρυστάλλη.

Στο βίντεο που θα δείτε τώρα εσείς, ο Γιώργος Νταλάρας τραγουδά «Σε τούτα εδώ τα μάρμαρα κακιά σκουριά δεν πιάνει, μηδέ αλυσίδα στου Ρωμιού και στ’αγεριού το πόδι». Η κινηματογράφηση με οπερατέρ τον Λάκη Καλύβα και με τον Βαγγέλη Πατέλη ηχολήπτη έγινε στην Πλάκα, στην μπουάτ «Διαγώνιος» τής οδού Αδριανού, όπου εμφανιζόταν τότε ο Γιώργος. Είναι απόσπασμα από τη Μουσική βραδιά, που με την Δάφνη Τζαφέρη είχαμε αφιερώσει στον Γιώργο Νταλάρα το 1977.