Το τελευταίο μυθιστόρημα του ΜακΓιούαν καταπιάνεται με τη ζωή του Ρόλαντ Μπέινς. Η αφήγηση ξεκινά από τα παιδικά χρόνια του Ρόλαντ τότε που βρέθηκε σ’ ένα οικοτροφείο, μακριά από την αγάπη της μητέρας του. Σε ηλικία δεκατεσσάρων θα ξεκινήσει η σεξουαλική του ζωή. Η δασκάλα του πιάνου είναι η πρώτη γυναίκα που πλησιάζει σεξουαλικά το νεαρό αγόρι. Το γεγονός αυτό είναι το πρώτο που στιγματίζει τη ζωή και τη προσωπικότητα του Ρόλαντ: η κακοποίησή του από τη δασκάλα του. Περνούν τα χρόνια και ο Ρόλαντ γνωρίζει
και παντρεύεται την Αλίσσα, αποκτούν ένα γιο το Λόρενς. Στο σημείο αυτό λαμβάνει χώρα το δεύτερο γεγονός που επηρεάζει τη ζωή του: η εξαφάνιση της Αλίσσα. Το κουβάρι της ιστορίας ξετυλίγεται όσο προχωρά η ανάγνωση και ο ΜακΓιούαν απαντά στον αναγνώστη τα ερωτήματα: τι απέγινε η Αλίσσα; Ποια είναι και πώς καταλήγει η σχέση της με το γιο της; Πώς συνδέεται η εξαφάνιση και η καλλιτεχνική της πορεία με τη μητέρα της;
Το μυθιστόρημα του ΜακΓιούαν το είχα στο ράφι της βιβλιοθήκης μου από
τις πρώτες μέρες της κυκλοφορίας του. Η αλήθεια είναι πως στο παρελθόν είχα
διαβάσει μυθιστορήματα του συγγραφέα που μ’ άρεσαν πολύ, π.χ. Η Εξιλέωση, Δυο ξένοι στη Βενετία και έργα του που μ’ άφησαν αδιάφορη ή δεν μου ταίριαξαν, όπως το Μηχανές σαν κι εμένα, ή το Στην ακτή ή το Κατσαρίδες. Τα Μαθήματα ενώ είναι ένα πολυσέλιδο μυθιστόρημα σε σχέση με τα προηγούμενά του δεν μου προκάλεσε φόβο, αλλά μου γέννησε προσδοκίες λόγω των πληροφοριών και των στοιχείων που είχα αντλήσει από το οπισθόφυλλο.
Ο ΜακΓιούαν γράφει ένα Bildungsroman. Ένα μυθιστόρημα ενηλικίωσης του
ήρωά του Ρόλαντ. Ο συγγραφέας πλάθει, διαμορφώνει έναν ήρωα μέσα από
σημαντικά ιστορικά γεγονότα. Η παιδική/ εφηβική ηλικία του Ρόλαντ καλύπτεται από το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο, ενήλικας βιώνει την έκρηξη του Τσέρνομπιλ και τις
επιπτώσεις του. Αργότερα την οικονομική κρίση και το Brexit. Η ιστορία ολοκληρώνεται με τη πανδημία Covid19 και τον εγκλεισμό των ανθρώπων για τον περιορισμό της ασθένειας.
Ο ΜακΓιούαν θίγει αρκετά κοινωνικά θέματα των τελευταίων χρόνων που οι
ρίζες τους ωστόσο τοποθετούνται αρκετά χρόνια πίσω. Αρχικά η σεξουαλική
κακοποίηση είναι το ένα ζήτημα που προβάλλεται από τις πρώτες σελίδες. Μάλιστα, αξίζει να σημειωθεί στο σημείο αυτό ότι η κακοποίηση του ανήλικου δεν γίνεται από άνδρα, όπως συνηθίζεται, αλλά από μια γυναίκα. Ο συγγραφέας αντιστρέφει το κατεστημένο, ενώ παράλληλα προσπαθεί να ερμηνεύσει τη συμπεριφορά της ηρωίδας. Δεν εγκαταλείπει ο ΜακΓιούαν τη γυναικεία φιγούρα. Στέκεται και πάλι στους στερεοτυπικούς ρόλους και τους αντιστρέφει. Η γυναίκα είναι δυναμική, είναι καλλιτέχνης επιτυχημένη, αλλά μητέρα αποτυχημένη. Η μητρότητα τοποθετείται σε πρώτο πλάνο. Ο συγγραφέας θα σταθεί στη μητέρα του Ρόλαντ, στη μητέρα της Αλίσσα, τέλος στην Αλίσσα ως μητέρα για να φανερώσει ότι οι συμπεριφορές των ηρώων είναι απότοκος των συμπεριφορών των γονέων. Ο Ρόλαντ είναι μια ανδρική φιγούρα που έχει διαμορφωθεί από γυναίκες που επηρέασαν αρνητικά τη ζωή του.
Το μυθιστόρημα δομείται σε τρία μέρη όπου το πρώτο διαφέρει στο ύφος γραφής από τα δύο επόμενα. Λυρική γραφή που επιτυγχάνεται με την περιγραφή σκηνών. Ο ΜακΓιούαν χρησιμοποιεί επιτηδευμένο λεξιλόγιο για να αποτυπώσει τη σκηνή και να βυθίσει συναισθηματικά τον αναγνώστη στο κόσμο του Ρόλαντ. Το δεύτερο και τρίτο μέρος του μυθιστορήματος αποκτά χαρακτήρα κατασκοπικό. Ο συγγραφέας εδώ με μια γλώσσα λιτή στηρίζεται στο ρόλο της ιστορίας και στις συνέπειες που έχει στις ζωές των ανθρώπων τόσο σε υλικό όσο και ηθικό επίπεδο. Παράλληλα θα απαντηθούν όλα ερωτήματα του αναγνώστη. Η αφήγηση που επιλέγεται είναι τριτοπρόσωπη, ωστόσο ο ΜακΓιούαν αφήνει το περιθώριο στον αφηγητή του να σχολιάσει και με έμμεσο τρόπο να καταθέσει τη στάση του απέναντι στις πράξεις των ηρώων ή τα συναισθήματά τους.
Ολοκληρώνοντας θα σημείωνα ότι είναι ένα μυθιστόρημα που δεν με απογοήτευσε η ανάγνωσή του. Η παράλληλη αφήγηση παρόντος παρελθόντος δημιούργησε τις απαραίτητες συνδέσεις με τους ήρωες και με την ιστορία. Ο συγγραφέας δεν άσκησε «κατηγορώ» στους ήρωες, αλλά δίνει τη σκυτάλη στον αναγνώστη να καταλήξει και να ερμηνεύσει τις αποφάσεις και τις συμπεριφορές τους. Ο ΜακΓιούαν σ’ αυτό το μυθιστόρημα έχει την ικανότητα να κρατά και να εντείνει το ενδιαφέρον ακόμα και αυτού του αναγνώστη που αγαπά την γρήγορη πλοκή και τα plot twists.
Η μετάφραση από την Κατερίνα Σχινά είναι εξαιρετική.
