Από τον Κώστα Ζουγρή
Κάθε χρόνο στις 16 Ιουνίου, στο Δουβλίνο, οι φίλοι του Ιρλανδού συγγραφέα James Joyce έχουν καθιερώσει να γιορτάζουν τη ζωή και το έργο του με την ημέρα που ονόμασαν Bloomsday, από το όνομα του ήρωα του Οδυσσέα Λεοπόλδου Μπλουμ. Αυτή η γιορτή σταδιακά επεκτάθηκε και σε άλλες μεγάλες πόλεις στον υπόλοιπο κόσμο.
Αυτή η ένωση δημιουργήθηκε από τους φίλους του Ιρλανδού συγγραφέα και ποιητή τον Φεβρουάριο του 1947 στο Μανχάταν και πρώτο μέλος της ήταν ο Τ.S. Eliot.
Ο James Augustine Aloysius Joyce (2 Φεβρουαρίου 1882 - 13 Ιανουαρίου 1941) ήταν ένας από τους σημαντικότερους συγγραφείς του 20ού αιώνα.
Το δημοφιλέστερο έργο του είναι το μυθιστόρημα Οδυσσέας (Ulysses) (1922), ένα πραγματικά μυθικό βιβλίο της παγκόσμιας λογοτεχνίας, που τόσα πολλά χρόνια μετά τη δημιουργία του συνεχίζει να αποκτά νέους αναγνώστες, παρά τις συχνά γριφώδεις σελίδες του, που οδηγούν αρκετούς σε απογοήτευση και απελπισία, με συνέπεια από φόβο να μην ολοκληρώνουν την ανάγνωσή του.
Μέσα στα 18 κεφάλαια του βιβλίου του ο συγγραφέας περιγράφει μία μέρα στο Δουβλίνο από τη ζωή του κεντρικού ήρωα, Λεοπόλδου Μπλουμ. Αυτή η ημέρα είναι η 16η Ιουνίου, γι' αυτό και γιορτάζεται από τους φίλους του.
Τα υπόλοιπα έργα του είναι:
Οι Δουβλινέζοι (Dubliners) (1914), μια συλλογή διηγημάτων όπου ο Joyce παρουσιάζει και αναλύει την κοινωνία του Δουβλίνου.
Το Πορτρέτο του Καλλιτέχνη (Α Portrait of the Artist as a Young Man) (1916), ένα μυθιστόρημα στο οποίο ο συγγραφέας περιέχει αυτοβιογραφικά στοιχεία.
Οι Εξόριστοι (Exiles) (1918), θεατρικό έργο.
Οι Φανερώσεις (Finnegans Wake) (1939).
Στήβεν ο Ήρωας (Stephen Hero), το οποίο γράφτηκε το 1904-06, αλλά εκδόθηκε το 1944 μετά τον θάνατό του.
Το Giacomo Joyce, που γράφτηκε το 1907, αλλά εκδόθηκε το 1968.
Επίσης εκδόθηκε το James Joyce's Letters to Sylvia Beach, 1921-1940 (1987).
Τέλος, έγραψε τις ποιητικές συλλογές Chamber Music (1907), Pomes Penyeach (1927) και Collected Poems (1936).
Καλλιτέχνες που επηρεάστηκαν στα τραγούδια τους από τον Οδυσσέα του James Joyce είναι οι Franz Ferdinand, που έγραψαν το Ulysses και όπως δήλωσε ο τραγουδιστής τους Alex Capranos, μία κόπια του βιβλίου επάνω στο τραπέζι του σπιτιού του ήταν αρκετή για να οδηγήσει το συγκρότημα στο να γράψει αυτό το τραγούδι, που είναι επηρεασμένο επίσης και από τον Όμηρο.
Η Kate Bush έχει επηρεασθεί από τον Οδυσσέα στο τραγούδι της Sensual World από το ομώνυμο άλμπουμ του 1989. Συγκεκριμένα αναφέρεται στις τελευταίες σελίδες του βιβλίου και στη Molly Bloom. Ήθελε μάλιστα να χρησιμοποιήσει ακριβώς αυτά που λέει η Molly στο βιβλίο, αλλά οι δικαιούχοι του συγγραφέα δεν της έδωσαν την άδεια, έτσι έκανε τη δική της παραλλαγή στο κείμενο.
Το Rejoyce των Jefferson Airplane από το άλμπουμ τους After Bathing At Baxter's είναι επίσης επηρεασμένο από τον Οδυσσέα.
Η Eveline των Nickel Creek από το άλμπουμ του 2005 Why Should The Fire Die είναι επηρεασμένη από μία μικρή ιστορία του Joyce.
Ο Syd Barrett, που ήταν παλαιότερα μέλος των Pink Floyd και πέθανε πριν από μερικά χρόνια, είχε γράψει το Golden Hair για το πρώτο προσωπικό του άλμπουμ The Madcap Laughs το 1970, χρησιμοποιώντας στην αρχή του μερικούς από τους στίχους του ιρλανδού συγγραφέα και ποιητή, συγκεκριμένα το Poem V από το Chamber Music του 1907. Ποιήματα του Joyce μελοποίησε και η Ελβετίδα πιανίστρια Susanne Abbuehl στο άλμπουμ της Compass, που κυκλοφόρησε στην εταιρεία ECM το 2006.
Ο Αμερικανός ρομαντικός συνθέτης του περασμένου αιώνα Samuel Barber έγραψε τα εννέα τραγούδια, που ήταν βασισμένα σε αποσπάσματα από ποιήματα του Joyce.
Από τη γενιά των Stockhausen και Cage, ο Luciano Berio, ένας από τους πιο ταλαντούχους Ιταλούς συνθέτες της μουσικής avant-garde χρησιμοποίησε τον Joyce ως έμπνευση για διάφορες συνθέσεις του.
Ο Γάλλος μοντερνιστής συνθέτης και μαέστρος Pierre Boulez ανέφερε συχνά τον Joyce ως πηγή έμπνευσης στις συχνά πολύπλοκες συνθέσεις του.
Ο John Cage έγραψε τα Wonderful Widow και Nowth βασισμένος σε αποσπάσματα από το Finnegans Wake για το έργο του Roarotorio.
Ο νικητής του βραβείου Pulitzer για το 1980 Αμερικανός νέο-ρομαντικός συνθέτης David Del Tredici έχει γράψει τα Four Songs On Poems Of James Joyce αξιοποιώντας τα Ι Hear an Army, Night Conjure-Verse και Syzyrgy.
Οι Αμερικανοί συνθέτες Ross Lee Finney (από τους μαθητές του Alban Berg), Alfred Heller μελοποίησαν ολόκληρο τον κύκλο ποιημάτων Chamber Music, μέρος από τον ίδιο κύκλο μελοποίησε και η επίσης Αμερικανίδα Elizabeth Lauer.
Από τους μεγαλύτερους Ιάπωνες συνθέτες, ο Toru Takemitsu, έγραψε το Α Way a lone Ι και ΙΙ, εμπνεόμενη από την αρχή και το τέλος του Finnegans Wake.
Από τους μοντέρνους καλλιτέχνες, επηρεασμένοι από τον Joyce είναι μεταξύ άλλων οι Dream Theater, η προοδευτική μπάντα του Heavy metal, που όταν παίζουν στις συναυλίες τους το ορχηστρικό κομμάτι τους Eve, διαβάζει ο τραγουδιστής τους αποσπάσματα από το Portrait of the Artist as a Young Man. Ένα άλλο τραγούδι τους με τίτλο Six Ο'Clock από το άλμπουμ Awake περιλαμβάνει στίχους από το Finnegans Wake.
Αναφορές στον Ιρλανδό συγγραφέα και ποιητή κάνουν σε τραγούδια και άλμπουμ τους ονόματα όπως οι: Van Morrison, που τον αναφέρει στα Somewhere In England και Τοο Long In Exile, ο Lou Reed στο Magic And Loss και στο My House, όπου κάνει σαφή αναφορά στον Οδυσσέα, ο Jimmy Buffet στο If It All Falls Down, το συγκρότημα των Libertines στο What Α Waster, τελευταίο τραγούδι από το πρώτο τους άλμπουμ Up The Bracket, οι Pogues, που έχουν βάλει σε εξώφυλλο δίσκων τους φωτογραφία του Joyce μαζί με τα μέλη τους.
Αυτό που ίσως δεν είναι ευρύτερα γνωστό, είναι το ότι ο James Joyce είχε μία πολύ καλή φωνή τενόρου, ενώ παράλληλα ήταν καλός πιανίστας και θα μπορούσε να κάνει, όπως αναφέρουν οι παλαιότεροι, καριέρα ως μουσικός ή τραγουδιστής. Το 1904 μάλιστα είχε τραγουδήσει μαζί με τον, διάσημο επίσης, ιρλανδό τενόρο John McCormack, ενώ αρκετά αργότερα, όταν πια είχε καθιερωθεί ως συγγραφέας, βοήθησε στην προώθηση ενός άλλου Ιρλανδού τενόρου, του John Sullivan. Συνήθιζε μάλιστα να γράφει μουσική για όλα σχεδόν τα ποιήματα που έγραφε και είχε μελοποιήσει αποσπάσματα από τα βιβλία του.
Από τους σημαντικότερους συγγραφείς του περασμένου αιώνα που συνέβαλαν με το έργο τους στην αλλαγή της γλώσσας που χρησιμοποιούμε καθημερινά και του τρόπου σκέψης μας, ο Joyce ήταν αυτός που είχε τα τελευταία 100 χρόνια τη μεγαλύτερη σχέση με τη μουσική χάρη στην αξιοποίηση του έργου του από διάφορους μουσικούς.
