Aπό τον Κων/νο Χρυσόγελο
(kxrysogelos@gmail.com)
Η ιστοσελίδα που παρακολουθείτε και στηρίζετε δίνει χώρο ώστε να εκφραστούν ποικίλες, συχνά αντικρουόμενες, απόψεις. Με το “Bohemian Rhapsody” που είχε βγει πέρυσι στις αίθουσες, ήταν φυσικό να φουντώνουν οι συζητήσεις γύρω από την ιστορία, την παρακαταθήκη, αλλά και την αντικειμενική αξία των Queen.
Τα πεπραγμένα της μπάντας στο διάστημα 1973-1980 μάλλον δεν αφήνουν περιθώρια αμφισβήτησης: Από το άγουρο, αλλά ελπιδοφόρο “Queen” περνάμε σε δίσκους μεγαθήρια, όπως “Queen II”, “Sheer heart attack” και “A night at the opera”, καταλήγοντας σε πιο άμεσες ροκ εμπειρίες, τύπου “News of the world”, ενώ τα “Jazz” και “The Game” δείχνουν επιρροές από τη funk, τη disco και το new wave, όλα φιλτραρισμένα μέσα από τη μοναδική οπτική γωνία των τεσσάρων ιδιοφυών μουσικών.
Και ξαφνικά... μούδιασμα. Το “Flash Gordon”, εκκεντρικό soundtrack της ακόμα πιο εκκεντρικής βρετανικής παραγωγής, ακούγεται λειψό και «λίγο», ενώ το “Hot Space” στα 1982 ακόμα και σήμερα θεωρείται η αχίλλειος πτέρνα της δισκογραφίας των Queen. Στο πέρας των 80s, η μπάντα έδωσε ένα “Radio Ga Ga” και ένα “Invisible man”. Τι συνέβη; Τελείωσε το rock, στέρεψε η έμπνευση; Είναι άραγε οι Queen της περιόδου 1981-1991 ένα φάντασμα του πρότερου εαυτού τους; Ξεπουλήθηκαν στις τρέχουσες μόδες για μια χούφτα δολάρια;
Ας δούμε μερικούς λόγους για τους οποίους δεν ισχύει σε καμία περίπτωση κάτι τέτοιο.
1. Πλουραλισμός και ύφος: Δίχως αυτά δεν έχει Queen
Ο Brian May έχει εκδηλώσει πολλές φορές τη δυσαρέσκειά του για το τελικό αποτέλεσμα του “Hot space”. Σε μία συνέντευξή του όμως είχε δώσει το κλειδί για την ορθή ερμηνεία των πραγμάτων: Οι Queen είχαν αναπαραγάγει σε υπερβολικό βαθμό (λέει) τον ήχο της disco / funk, αντί να προσπαθήσουν να δώσουν τη δική τους εκδοχή γι’ αυτά τα μουσικά είδη.
Όποιος παραβλέπει τη μοναδική ικανότητα των Queen ν’ απορροφούν τις διάφορες μόδες και να τις μετατρέπουν σε κάτι αποκλειστικά δικό τους, απλά χάνει το δάσος, εμμένοντας στο δέντρο. Prog rock; Ας βάλουμε και λίγη όπερα, γιατί μπορούμε. Punk; Εκεί που οι Bad Company και οι Uriah Heep πάσχιζαν για την ύπαρξή τους, οι Queen έδιναν το “Sheer heart attack” (το κομμάτι) το έτος μηδέν 1977, την πιο punk κι απ’ το punk στιγμή τους, γιατί έτσι. Κι εκεί που προσπαθείς να καταλάβεις τι γίνεται, να κι ένα “Dead on time” την επόμενη χρονιά, που κάνει τους Led Zeppelin περήφανους για τα βλαστάρια τους.
Αφού λοιπόν στο “Hot space” η ίδια η μπάντα έχασε το δάσος (αν και όχι δίχως λίγους μικρούς θριάμβους, κυρίως του Brian May: “The words of love”, “Put out the fire”, το solo στο “Dancer”), μετά ήρθε στα συγκαλά της κι επέστρεψε σ’ αυτό που ήξερε να κάνει καλύτερα με το “The works” του 1984. Εκεί που θα συναντιόταν ο heavy metal ύμνος του “Hammer to fall” με το εξαίσιο pop του “Radio Ga Ga” και την κλασική rock μπαλάντα “It’s a hard life”, χωρίς ν’ ανοίξει μύτη. Και συνεχίστε στο παρόν, μέχρι το απλά ακαταμάχητο “Innuendo”, που έριξε την αυλαία εντυπωσιακά, αν και γλυκόπικρα, για το συγκρότημα.
2. Βιομηχανία παραγωγής hit... αλλά όχι μόνο!
Οι Queen ήταν ανέκαθεν εμπορικό σχήμα και όταν δεν είχε γίνει ακόμα, είχε στραμμένο το βλέμμα προς τα εκεί. Ξεπουλήθηκαν, λέτε, στην «φτηνο-pop». Παραβλέπω το πρώτο συνθετικό και ρωτώ: Στα 70s δεν είχαμε το “Killer queen” και το “Don’t stop me now”; Και τι μ’ αυτό; Επιβάλλεται δηλαδή να νομίζουμε ότι το “Breakthru” αποτελεί ντροπή μπροστά στο “You ’re my best friend”, μόνο και μόνο επειδή έχουμε φροντίσει να καλύψουμε τα 70s με το πέπλο της μυθολογίας (μιλάμε για τη δεκαετία που έγινε κορυφαία επιτυχία το “Chirpy chirpy cheep cheep”, έτσι;).
Αλλά ας μην σταθούμε μόνο στα singles, γιατί τελευταία κυριαρχεί κι αυτή η εξυπνακίστικη άποψη, ότι οι Queen έβγαζαν 3-4 φοβερά singles, αλλά οι δίσκοι τους συνολικά δεν έλεγαν και πολλά πράγματα. Εδώ φαίνεται ο ψαγμένος ακροατής. Γνωρίζετε το “Was it all worth it”, το “Don’t lose your head”, το “Keep passing the open windows” ή το “Bijou”; Όχι; Να πάτε τότε να τ’ ακούσετε, γιατί προς μεγάλη σας έκπληξη δεν θυμίζουν «φτηνο-pop», αλλά εκείνο το σχήμα που κάποτε είχε συνθέσει το “Prophet’s song” και το “Flick of the wrist”.
«Ναι, αλλά το “Rain must fall” και το “Delilah”;» σας ακούω να λέτε. Ωραία, μέτρια κομμάτια υπάρχουν και στα μεγαλύτερα αριστουργήματα. Πάρε το “The queen is dead” των Smiths. Κάθε πότε ακούς το “Vicar in a tutu”; Πάρε το “OK computer” των Radiohead. Το “Fitter / Happier” το βάζεις πολύ συχνά; Το “IV” των Led Zeppelin δεν έχει και το κάπως κατώτερο “Four sticks”; Άρα πού ακριβώς είναι το πρόβλημά σου;
3. Μα, τι είναι «φτηνο-pop»;
Τα 80s έδωσαν πολλή σαβούρα στον τομέα της εμπορικής μουσικής. Δεκτό. Να ξεκαθαρίσουμε όμως ότι σε κάθε δεκαετία η πλειονότητα των νούμερο 1 επιτυχιών ήταν αναλώσιμη. Αρκεί να πω ότι το “Starman” του David Bowie στα 1972 δεν πήγε στο νο. 1 αλλά στο νο. 2, γιατί το σταμάτησε το... “My ding-a-ling” του Chuck Berry, μία ντροπιαστική παρωδία στην οποία ο μέγας μπλουζίστας μιλάει για... αυτό που νομίζετε.
Αλλά ας δεχτούμε ότι τα 80s υπήρξαν η ντροπή της εμπορικής pop. Η δεκαετία, λέω, που έγιναν επιτυχίες το “New year’s day” των U2 (φτηνο-pop;) και το “Brothers in arms” των Dire Straits” (φτηνο-rock ίσως;). Ας το δεχτούμε. Τι είναι «φτηνο-pop»; Οι Modern Talking; Ο Falco; Η Samantha Fox; Θυμίζουν πραγματικά τα τραγούδια εκείνων το “I want to break free” και το “Miracle”; Για να δούμε: Φωνάρα ο Mercury, ευφάνταστα και μελωδικότατα guitar fills και lead περάσματα από τον May, πλούσιοι στίχοι ίσα με δύο σεντόνια, με θεματικές γύρω από την προσωπική ελευθερία, την αδελφοσύνη της ανθρωπότητας κ.λπ. Μήπως τελικά το μόνο τους ασυγχώρητο παράπτωμα είναι ότι κυκλοφόρησαν το 1984 και το 1989 αντίστοιχα;
Όσο δε για τα “I want it all”, “Innuendo”, “Show must go on”, “One vision”... Χρειάζεται να επιχειρηματολογήσουμε πραγματικά;
4. Και πέρα από τη μουσική...
ο Freddie Mercury να συντονίζει τις μάζες (όχι αναγκαστικά αποτελούμενο από θαυμαστές των Queen) στο Live Aid και να συνεπαίρνει το άλλο κοινό στο Wembley με τα φωνητικά του παιχνίδια, που καταλήγουν σε μακροσκελείς κορόνες, ο Brian May να επιδίδεται σ’ ένα χορταστικό 9λεπτο “Brighton rock” στο ίδιο live, η μπάντα να σπέρνει και να θερίζει στο Rock in Rio το 1985, στο Milton Keynes το 1982, στη Βουδαπέστη το 1986... Έχει καμιά σχέση αυτό το συγκρότημα με τους περαστικούς τυχοδιώκτες της pop, που δυστυχώς αφθονούν σε όποια δεκαετία και να κοιτάξεις;
Απόψεις υπάρχουν πολλές και καλώς υπάρχουν. Τι θα ήταν η ζωή χωρίς υγιή αντιπαράθεση; Ειδικά στην αγαπημένη μας μουσική αυτές βάζουν το αλατοπίπερο, ύστερα από την πολύωρη ιδιωτική ακρόαση των δίσκων. Νομίζω όμως ότι στην περίπτωση των Queen τείνουμε να τους αδικούμε κατάφωρα. Τους κατηγορούμε για ρηχότητα στη μουσική, αλλά δεν ακούμε τους δίσκους από την αρχή έως το τέλος. Τους προσάπτουμε ότι ακολούθησαν το ρεύμα της ξεπουλημένης pop των 80s, αλλά δεν συλλογιζόμαστε ότι τα κατάπτυστα 80s έχουν στο ενεργητικό τους και τη χρυσή περίοδο των New Order, των Iron Maiden και των Echo and the Bunnymen. Και τελευταίο, αλλά όχι μικρότερης σημασίας: Τσουβαλιάζουμε ό,τι έχουν βγάλει μετά το 1980, ενώ άλλο πράγμα είναι φυσικά το μέτριο (αλλά όχι εντελώς για πέταμα) “Hot space” και άλλο το αριστουργηματικό “Innuendo”.
