Κεφαλαλγία: To κεφάλι μου πάει να σπάσει!

Κεφαλαλγία: To κεφάλι μου πάει να σπάσει!

Με η χωρίς αιτία, η κεφαλαλγία εμφανίζεται ξαφνικά και είναι ικανή να μας ακινητοποιήσει… αφού με… μαεστρία επηρεάζει την απόδοση στην εργασία μας, επιδρά στις προσωπικές μας σχέσεις και γενικά στην ποιότητα της ζωής μας. Ας δούμε όμως σε ποιες μορφές εμφανίζεται, ποιοι παράγοντες την «πυροδοτούν» και κυρίως, πώς αντιμετωπίζεται.

Παρά το γεγονός ότι θεωρείται «σύγχρονη» επιδημία, η κεφαλαλγία, αναφέρεται σε κείμενα από αρχαιοτάτων χρόνων στην Ελληνική Ιστορία και Μυθολογία. Η πρώτη αναφορά, έγινε στην θεραπεία της κεφαλαλγίας του Δία από τον Ήφαιστο με μια τσεκουριά, που οδήγησε στην γέννηση της Αθηνάς ,της θεάς της Σοφίας (από το κεφάλι του Δία).

Σήμερα αν και υπάρχει μια πραγματική επανάσταση στην έρευνα και την κυκλοφορία νέων φαρμάκων, για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της, ο ακριβής μηχανισμός της πάθησης δεν έχει ακόμα αποσαφηνιστεί. Μάλιστα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας περιλαμβάνει την κεφαλαλγία στις 20 πρώτες παθήσεις ανά τον κόσμο, που προκαλούν σημαντικό πρόβλημα αναπηρίας, θέλοντας να τονίσει τη σημασία της στην καθημερινότητα και την ποιότητα ζωής των ασθενών.

Ωστόσο έχει γίνει πλέον σαφές, ότι υπάρχουν περιβαλλοντική παράγοντες που πυροδοτούν την κεφαλαλγία, ενώ η πιο συχνή μορφή της, η ημικρανία, εμφανίζεται κυρίως στις γυναίκες, ακόμα και από την εφηβική ηλικία. Με αφορμή λοιπόν το συνέδριο Christmas meeting of the European Headache Federation EHF, που φιλοξενήθηκε στην Αθήνα, από τις 11 έως τις 12 Δεκεμβρίου 2015, στο Αμφιθέατρο του Μουσείου της Ακρόπολης, ας δούμε τι επισημαίνουν οι ειδικοί.

Κεφαλαλγία και ημικρανία: ποια η διαφορά;

Mια κεφαλαλγία μπορεί να οφείλεται σε πονοκέφαλο τάσης, όπως λέγεται, σε ημικρανία ή σε αθροιστική κεφαλαλγία. Ο πονοκέφαλος τάσης μαζί με την ημικρανία καλύπτουν πάνω από το 90% των περιπτώσεων, ενώ η αθροιστική κεφαλαλγία είναι πιο σπάνια και παρουσιάζεται σε ποσοστό 1-2% του γενικού πληθυσμού.

* Το κύριο χαρακτηριστικό των πονοκεφάλων τάσης, είναι ότι συνοδεύονται από μυϊκή σύσπαση στους ώμους, το λαιμό και το κεφάλι, ενώ ο πόνος εμφανίζεται συνήθως στις δυο πλευρές του κεφαλιού ή στο πίσω μέρος. Παρουσιάζεται συνηθέστερα στις γυναίκες και οφείλεται κυρίως σε ψυχογενή αίτια.

* Η ημικρανία προκαλείται από τη διαστολή των αιμοφόρων αγγείων του εγκεφάλου και εντοπίζεται στο μισό κρανίο και συνήθως με αύρα (δηλαδή με πρόδρομα συμπτώματα). Είναι κατεξοχήν γυναικεία πάθηση και οφείλεται κυρίως σε κληρονομική προδιάθεση και περιβαλλοντικούς παράγοντες. «Σήμερα η ημικρανία αποτελεί την αιχμή του θεραπευτικού δόρατος στη νευρολογία, καθώς την προσεχή τριετία θα είναι στη διάθεση των επιστημόνων τα νέα φάρμακα, που με υποδόρια ένεση θα χορηγούνται στους ασθενείς και θα τους προσφέρουν μακροχρόνια ανακούφιση», επισημαίνει ο καθηγητής Δήμος Δ. Μητσικώστας, πρόεδρος της Ελληνικής Εταιρίας Κεφαλαλγίας και της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Κεφαλαλγίας (EHF) .

Επίσης, σύμφωνα με τον ίδιο, σε τελικό στάδιο βρίσκεται και η μελέτη του νευροδιεγέρτη του πνευμονογαστρικού νεύρου, μιας μικροσυσκευής που στοχεύει στην ανακούφιση των ασθενών. Η μελέτη διεξάγεται σε παγκόσμιο επίπεδο, συμμετέχει και η Ελλάδα, μαζί με 14 ευρωπαϊκές χώρες και τις ΗΠΑ.

* Στην αθροιστική κεφαλαλγία το άτομο έχει πολλές κρίσεις έντονου πονοκεφάλου την ημέρα, καθεμία από τις οποίες διαρκεί από λίγα λεπτά μέχρι τρεις ώρες. Η κατάσταση αυτή μπορεί να διαρκέσει για δυο-τρεις μήνες και μετά οι πονοκέφαλοι υποχωρούν για να εμφανιστούν ξανά κάποια στιγμή στο μέλλον. Είναι το είδος του πονοκεφάλου που παρουσιάζεται συνήθως στους άντρες που κάνουν κατάχρηση αλκοόλ και είναι εργασιομανείς.

Τι κινδύνους μπορεί να κρύβει μια κεφαλαλγία;

Η κεφαλαλγία σπάνια είναι προάγγελος κάποιας σοβαρής αρρώστιας. Όμως, σε κάθε περίπτωση, ο γιατρός είναι εκείνος που, εκτός από την κατάλληλη θεραπευτική αγωγή που πιθανόν να χορηγήσει, θα δώσει και συμβουλές για μια προληπτική θεραπεία. Η οποία συνήθως έχει να κάνει και με την αλλαγή του τρόπου ζωής.

Δηλαδή: καλύτερη διατροφή, συχνότερη άθληση, λιγότερο στρες, μείωση του τσιγάρου κ.ά. Επίσης, η επίσκεψη στο γιατρό επιβάλλεται όταν: Ο πονοκέφαλος είναι βασανιστικός, παρουσιαστεί αμέσως ύστερα από χτύπημα στο κεφάλι, ακόμα κι αν αυτό ήταν ελαφρύ ή αν εμφανιστεί και αρκετή ώρα αργότερα.

Μια κεφαλαλγία πρέπει ακόμα να ερευνάται όταν: Συνοδεύεται από πρωτόγνωρα και ασυνήθιστα συμπτώματα, π.χ. βάρος στο πρόσωπο, απώλεια μνήμης ή αισθήσεων, μουδιάσματα ή αδυναμία στα άκρα. Εντοπίζεται σε μια ορισμένη περιοχή, π.χ. γύρω από τα μάτια και το μέτωπο ή αλλού. Εμφανίζεται ξαφνικά και φαινομενικά αναίτια.

Παυσίπονα: Η υπερβολική χρήση επιδεινώνει το πρόβλημα

Όπως τονίζουν από την Ελληνική Εταιρεία Κεφαλαλγίας, είναι πολλοί εκείνοι που συνηθίζουν να παίρνουν ακόμα και προληπτικά διάφορα αναλγητικά, για να… προλάβουν έτσι έναν τυχόν επερχόμενο πονοκέφαλο! Κι εδώ είναι που αρχίζει το πρόβλημα: Διότι τα παυσίπονα δεν καταργούν την κρίση πονοκεφάλου (ιδιαίτερα αν πρόκειται για ημικρανία), αλλά τις περισσότερες φορές προσφέρουν μικρή και προσωρινή ανακούφιση. Ποιο είναι το αποτέλεσμα;

Ο ασθενής αναγκάζεται συνεχώς να αυξάνει τη δόση του, πιστεύοντας ότι έτσι θα αυξήσει και το βαθμό ανακούφισης, με συνέπεια όμως τελικά να οδηγείται σε κατάχρηση φαρμάκων. Μελέτες που έγιναν έδειξαν ότι ο ένας στους τρεις από αυτούς που πάσχουν από πονοκεφάλους κάνει κατάχρηση παυσίπονων.

Αυτή, όμως, η κατάχρηση οδηγεί σε ένα φαύλο κύκλο, αφού τα πολλά παυσίπονα, εκτός από τις γνωστές παρενέργειες, που εκδηλώνονται στο γαστρεντερικό, αναπτύσσουν και μια νέα μορφή πονοκεφάλου, τον «πονοκέφαλο από κατάχρηση παυσίπονων», όπως λέγεται.

Οι τροφές που ενοχοποιούνται για τις κρίσεις ημικρανίας

Η σοκολάτα, το τυρί, τα οινοπνευματώδη ποτά, ο καφές, τα θαλασσινά, το χοιρινό, αλλά και τα εσπεριδοειδή, είναι συνήθως οι τροφές που, σύμφωνα με ιατρικές έρευνες, ενοχοποιούνται για τις κρίσεις ημικρανίας. Πολλοί ειδικοί μάλιστα πιστεύουν ότι όσοι εκδηλώνουν ημικρανία μετά την κατανάλωση αυτών των τροφίμων πιθανόν έχουν ανεπάρκεια στο ένζυμο φαινολσουλφοτρανσφεράση (PST).

To ένζυμο αυτό έχει την ιδιότητα να εξουδετερώνει μια ομάδα ουσιών που λέγονται αμίνες και υπάρχουν σε μεγάλες ποσότητες στα παραπάνω τρόφιμα. Όταν όμως το ένζυμο λείπει από τον οργανισμό, τότε τα επίπεδα των αμινών αυξάνονται, διεγείρουν τη συγκόλληση των αιμοπεταλίων (συστατικών του αίματος) στον εγκέφαλο, δίνοντας εντολή για έναρξη ημικρανίας.

Τα ποσοστά με τα οποία ενοχοποιούνται οι διάφορες τροφές είναι:

74% η σοκολάτα
47% το τυρί
30% τα εσπεριδοειδή
18% τα τηγανητά και τα λίπη
15% το τσάι και ο καφές
14% το κρέας, ιδιαίτερα το χοιρινό
10% τα θαλασσινά

Μυστικά για άμεση ανακούφιση

Θα περάσετε την κρίση πιο ελαφρά- συμβουλεύουν οι ειδικοί- αν με το πρώτο σύμπτωμα της ημικρανίας βρέξετε το πρόσωπό σας με κρύο νερό και στη συνέχεια ξαπλώσετε σ’ ένα ήσυχο και σκοτεινό δωμάτιο. Ασκήστε πίεση για 15 δευτερόλεπτα με το δείκτη και τον αντίχειρα στα σημεία του κεφαλιού όπου εντοπίζεται ο πόνος. Αποσύρετε τα δάχτυλά σας για 5-7 δευτερόλεπτα και επαναλάβετε.

Χρησιμοποιήστε αιθέρια έλαια όπως είναι η λεβάντα και το βάλσαμο και κάνετε με μερικές σταγόνες ελαφρύ μασάζ στους κροτάφους. Το μασάζ αυτό χαλαρώνει τους «σφιγμένους» μυς, ξεκουράζει και ενδείκνυται για την καταπολέμηση του πονοκεφάλου, ειδικά όταν προέρχεται από την ένταση και το άγχος.

Με απαλές κυκλικές κινήσεις κάντε επίσης ελαφρύ μασάζ με τις άκρες των δαχτύλων και στην αρχή του κεφαλιού (εκεί που τελειώνει το μέτωπο και αρχίζουν τα μαλλιά). Συνεχίστε σε όλο το κεφάλι, προχωρώντας προς τα πίσω, και με τους αντίχειρες και των δυο χεριών κάντε μασάζ στη βάση του κρανίου. Όσο κρατάει η κρίση, αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο, στο πολύ φως, στους δυνατούς ήχους και οσμές, που αποτελούν εκλυτικούς παράγοντες.

…Και για όσο διάστημα υπάρχει ευαισθησία: Aκολουθήστε μια ελαφριά διατροφή χωρίς τηγανητά και λιπαρά φαγητά αλλά και χωρίς σοκολάτες, πολλά τυριά, εσπεριδοειδή και αλκοόλ (κυρίως κόκκινο κρασί), που κατηγορούνται για επιδείνωση των ημικρανιών.

Περιορίστε τον καφέ, το τσάι, το κάπνισμα και τα αναλγητικά, διότι η κατάχρησή τους μπορεί να οδηγήσει σε υποτροπιάζουσα ημικρανία. Σημαντική βοήθεια θα σας προσφέρει ένα απλό ημερολόγιο, στο οποίο θα καταγράφετε καθημερινά τι φάγατε και τι ήπιατε πριν από τον πονοκέφαλο, την ώρα έναρξης και την ώρα λήξης της κρίσης, την ψυχική κατάσταση στην οποία βρισκόσαστε κατά την εμφάνισή της κ.ά.

Γιατί το παιδί έχει πονοκέφαλο;

Ο πονοκέφαλος δεν αφορά μόνο τους ενήλικες. Αρκετά συχνά ταλαιπωρεί και τα παιδιά. Τι μπορεί να φταίει; Σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα, στις περισσότερες περιπτώσεις, οι επαναλαμβανόμενοι πονοκέφαλοι των παιδιών οφείλονται σε συναισθηματικές ή στρεσογόνες καταστάσεις που συνδέονται με κάποιες συγκεκριμένες συνθήκες στο οικογενειακό ή σχολικό περιβάλλον (π.χ. γέννηση αδελφού, σχολικές εξετάσεις κ.λπ.),

Επίσης, για τους παιδικούς πονοκεφάλους μπορεί να ευθύνονται και παράγοντες όπως η υπερκόπωση, η έλλειψη ύπνου, η κακή διατροφή, κάποιο πρόβλημα όρασης, αλλά και ο μεγάλος χρόνος ενασχόλησης σε ό,τι έχει σχέση με οθόνη (τηλεόραση, υπολογιστές, videogames).

Υπάρχουν και περιπτώσεις που ο πονοκέφαλος σε ένα παιδί εμφανίζεται σε συγκεκριμένες εποχές. Το καλοκαίρι για παράδειγμα, καθοριστικός παράγοντας θεωρείται η έκθεση του παιδιού στον ήλιο, ενώ το χειμώνα, ο πόνος στο κεφάλι μπορεί να οφείλεται σε λοίμωξη του αναπνευστικού συστήματος. Την άνοιξη, μια ημικρανική κρίση συχνά συσχετίζεται με τροφικούς παράγοντες (π.χ φράουλες) και δυνατές ευωδιές (π.χ., λουλουδιών), το δε το φθινόπωρο, με το άνοιγμα του σχολείου. Βασικό, λοιπόν, είναι για να γίνει η σωστή διάγνωση, να εντοπιστεί πρώτα η αιτία, αλλά και η μορφή του πονοκεφάλου, λένε οι ειδικοί .

* Προσοχή: Με ή χωρίς συμπτώματα, αν το παιδί εμφανίζει συχνούς πονοκεφάλους, πρέπει οπωσδήποτε οι γονείς να συμβουλευτούν τον παιδίατρο. Πιθανόν ο πόνος να οφείλεται σε άλλη ασθένεια, μια χρόνια εμπύρετη λοίμωξη για παράδειγμα, η οποία χρειάζεται ανάλογες εξετάσεις αίματος και άλλου είδους θεραπευτική αντιμετώπιση, από μια απλή ημικρανία ή κεφαλαλγία τάσης.

Αυτό το ξέρατε;

* Στη χώρα μας, υπολογίζεται ότι πάσχουν από συχνούς πονοκεφάλους (ήπιας μορφής έως αφόρητους) περισσότεροι από 1.000.000 Έλληνες, ηλικίας από 20 μέχρι 50 ετών.

* Από την εφηβεία και μετά, το συνηθέστερο είδος πονοκέφαλου στις γυναίκες είναι η ημικρανία.

* Σε ορισμένες γυναίκες η ημικρανία εμφανίζεται για πρώτη φορά κατά την εγκυμοσύνη, ενώ υπάρχει και ένα μεγάλο ποσοστό γυναικών (55-90%) που στην εγκυμοσύνη βελτιώνεται το πρόβλημα της ημικρανίας τους (ιδίως όταν βρίσκονται στο δεύτερο ή τρίτο μήνα).

* Τα αντισυλληπτικά προκαλούν ή επιδεινώνουν την υπάρχουσα ημικρανία σε ποσοστό που κυμαίνεται από 3 έως 60%.

* Το 80% των ατόμων που υποφέρουν γενικά από πονοκεφάλους δεν επισκέπτονται το γιατρό για να ζητήσουν τη βοήθειά του.

Ιδρύθηκε ο Ελληνικός Σύνδεσμος Κεφαλαλγίας

Με στόχο τη βελτίωση της καθημερινότητας των ελλήνων ασθενών με κεφαλαλγίες, προ διμήνου συστάθηκε ο Ελληνικός Σύνδεσμος Κεφαλαλγίας. Σύμφωνα με την πρόεδρό του Φόνη Βορίδη «στόχος μας είναι με τη συνδρομή της επιστημονικής κοινότητας να παρέχουμε καλύτερη ενημέρωση και πρόσβαση στις νέες θεραπείες σε όσους τις έχουν ανάγκη. Ειδικότερα, σκοπεύουμε να προσφέρουμε οικονομική συμπαράσταση σε ασθενείς που αδυνατούν οι ίδιοι να καλύψουν το κόστος της θεραπείας τους».

Γράφει η Ρίτα Βελώνη

Πηγή: fractalart.gr